Hỏi: Thời gian qua tôi có nghe nói trên biển xuất hiện phóng xạ, xin hỏi phóng xạ này có nguy hiểm không, có nguồn gốc từ đâu?
Phạm Hồng Khôi (Hà Nội)
TS Nguyễn Hào Quang, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (VINATOM): Đúng là thời gian qua có thông tin về sự xuất hiện vật liệu phóng xạ là Iodine-129 ở vùng biển phía Tây Phillipines trên Biển Đông. Thực ra, vật liệu phóng xạ iodine-129 này là kết quả của một nghiên cứu công bố vào tháng 11/2016 có tên “Ghi nhận lịch sử các hoạt động hạt nhân trong các rạn san hô từ bán cầu Bắc- Philippines”. Tác giả đã thực hiện nghiên cứu trong thời gian làm nghiên cứu sinh tại Khoa Kỹ thuật và quản lý hạt nhân, Trường Đại học Tokyo. Khi dùng kỹ thuật hạt nhân, phân tích các mẫu san hô dưới biển, tác giả nhận thấy có sự tồn tại của iodine-129 – một trong những sản phẩm của phản ứng phân hạch hạt nhân như cesium-137 - trong mẫu san hô. Tuy nhiên, chu kỳ bán rã của iodine-129 dài hơn nhiều so với cesium-137 bởi iodine-129 có thể tồn lưu trong môi trường 15,7 triệu năm trong khi chu kỳ bán rã của cesium-137 là vào khoảng 30 năm. Với chu kỳ bán rã này, có thể coi iodine-129 như đồng vị bền.
Kết quả phân tích trên các thiết bị chuyên dụng cho thấy, đồng vị bền iodine-127 xuất hiện ở mức phần triệu (ppm) trong mẫu san hô được lấy từ hai vị trí quan trắc tại Parola (ở biển Đông) và Baler (ở phía Thái Bình Dương) với nồng độ từ 3,7 và 5,4 ppm. Sự tồn tại này có thể những vật liệu này phát thải từ tự nhiên (trước những năm 1950), các vụ thử nghiệm vũ khí hạt nhân của Mỹ, Nga, Pháp và Trung Quốc (1951 - 1976), từ quá trình tái xử lý nhiên liệu hạt nhân (1977 - 1996)…
Ở Việt Nam, mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ với 11 điểm ban đầu từ Móng Cái đến Đà Nẵng hiện đang hoạt động liên tục. Các thông tin ghi nhận liên tục 24/24 đều được truyền trực tiếp về Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân (VINATOM) để lưu trữ và xử lý. Trong quá trình này, các nhà khoa học vẫn chưa phát hiện thấy bất cứ dị thường nào.
