Theo dược học cổ truyền, hà diệp tính mát, vị đắng sáp có công năng giải thử nhiệt, thanh đầu mục, chỉ huyết (làm mát, nhẹ đầu, sáng mắt và cầm máu) là một trong những vị thuốc rất thích hợp trong mùa hè thường được dùng dưới dạng hãm uống thay trà, nấu cháo và nấu canh ăn.
Canh gà hầm lá sen: Lá sen tươi 1 tàu, vỏ dưa hấu 500g, ý dĩ 10g, khiếm thực 10g, gà nhỡ 1 con (sau khi làm thịt, bỏ lông và phủ tạng còn chừng 500g), thịt lợn nạc 100g, gia vị vừa đủ. Có thể thay gà bằng chim bồ câu hoặc chim sẻ.
Lá sen rửa sạch, thái vụn. Vỏ dưa hấu cắt đoạn (chú ý không bỏ vỏ xanh). Ý dĩ và khiếm thực đãi sạch. Thịt gà và thịt lợn chặt miếng. Tất cả cho vào nồi chế đủ gia vị, đổ lượng nước vừa phải rồi hầm lửa nhỏ chừng 2 giờ là được, dùng làm canh ăn trong ngày.
Công dụng: Thanh nhiệt giải thử, kiện tỳ ích khí, dưỡng âm sinh tân. Y thư Cổ bản thảo tái tân viết rằng, hà diệp có tác dụng “thanh lương, giải thử, chỉ khát, sinh tân, chỉ tả lỵ, giải hỏa nhiệt”. Vỏ dưa hấu tính lạnh, vị hơi ngọt, có công dụng thanh nhiệt giải thử, sinh tân lợi tiểu, làm hết phiền khát, dùng rất tốt cho những chứng viêm nhiệt trong mùa hè như: viêm đường tiết niệu, viêm loét môi miệng...
Khiếm thực và ý dĩ tính mát, vị ngọt, có công dụng thanh nhiệt lợi thấp, kiện tỳ mà không hại thận. Thịt gà có công dụng ích ngũ tạng, bổ hư nhược, kiện tỳ vị, làm mạnh gân cốt; thịt lợn bổ hư tà âm, dưỡng huyết nhuận táo. Tất cả tạo nên cho món canh có công năng thanh nhiệt giải thử và bồi bổ khá độc đáo, rất thích hợp với tiết trời viêm nhiệt của mùa hè.
Canh lá sen thịt nạc: Lá sen tươi nửa cái, sơn tra 30g, quyết minh tử 30g, đại táo 4 quả, thịt lợn nạc 250g, gia vị vừa đủ. Sơn tra bỏ hạt thái phiến; quyết minh tử rửa sạch; đại táo bỏ hạt; lá sen rửa sạch thái nhỏ; thịt lợn rửa sạch thái miếng. Tất cả cho vào nồi hầm nhừ, chế đủ gia vị, chia ăn vài lần.
Công dụng: Thanh can tiết nhiệt, làm giãn mạch máu và giáng áp, dùng cho người bị cao huyết áp thuộc thể “can dương thượng xung” biểu hiện bằng các triệu chứng mặt đỏ, mắt đỏ, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, tính tình nóng nảy, ngực sườn đầy tức, đại tiện táo, có thể chảy máu cam... khi trời nóng.
Canh đậu xanh + lá sen: Đậu xanh 30g, lá sen tươi l/4 lá, gạo tẻ 100g. Đậu xanh loại bỏ tạp chất, rửa sạch, cho vào nồi nấu trước. Khi chín, tiếp tục cho gạo tẻ đã vo sạch và lá sen tươi vào nấu nhừ thành cháo loãng, ăn mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 1 bát.
Công dụng: thanh nhiệt giải độc, tiêu thử và bồi bổ sức khỏe. Với những người thừa cân và béo phì, loại cháo này còn có tác dụng điều hòa rối loại lipid máu, làm giảm cân nhẹ người. Chú ý: đậu xanh phải để nguyên cả vỏ.
