Người béo phì nếu ít tuổi người khỏe nên tiêu đàm, thanh nhiệt, lợi thấp...Bệnh lâu, người yếu phải tiêu đàm, lợi thấp, bổ tỳ thận, ích khí rất là quan trọng. Béo phì do can khí uất kết, phần nhiều người vốn mập hay ăn nhậu, thích ăn đồ ngọt béo quá lâu ngày sinh nhiệt. Biểu hiện người luôn cảm nóng nhiệt, đầy tức hông sườn, miệng đắng, đại tiện táo, tiểu vàng.
Theo Y học hiện đại, béo phì không hẳn do ăn uống hay lười hoạt động, còn nhiều nguyên nhân khác…Theo khoa học thì béo phì xảy ra khi lượng calo lấy vào vượt quá lượng tiêu hao. Nguyên nhân gì gây mất cân bằng giữa nhận và sử dụng năng lượng…Phép trị: theo Đông y là: lý khí, hóa đàm, thanh giải nhiệt kết …Dưới đây, là bài thuốc Đông y phòng trị mập phì, can khí uất kết.
Bài "Ôn đởm thang" gồm: Trúc nhự 20g, bán hạ 12g, chỉ thực 12g, trần bì 14g, bạch phục linh 30g, sinh khương 12g, cam thảo 6g. Đây là bài (Ôn đởm thang “Bị Cấp Thiên Kim Yếu Phương” gia giảm). Sắc uống ngày một thang.
Tác dụng: Lý khí, hóa đàm, mát gan, thanh đởm, lợi khí. Bài này sử dụng rất thích hợp với người béo phì, nóng nhiệt đầy tức hông sườn, miệng đắng, cầu táo khó, tiểu vàng, do can khí uất kết.
Giải thích phương thuốc: Bán hạ: hóa đàm, giáng nghịch tiêu tích kết là chủ dược; Trần bì: lý khí hóa đàm; Phục linh: kiện tỳ lợi thấp; Chỉ thực: phá khí tiêu tích hóa đàm trừ bí; Cam thảo: hóa trung kiện tỳ; Trúc nhự: thanh nhiệt, trừ phiền.
Gia giảm: Nếu ăn thịt nhiều béo phì gia thêm: Sơn tra 16g; Nếu ăn ngủ cốc nhiều gia: Thần khúc 16g, mạch nha 16g; Nếu bụng đầy tích gia: La bặc tử 14g; Nếu ăn rau nhiều gia: Sa nhân 6g; Nếu uống rượu nhiều gia cát căn 20g; Nếu ăn kém gia: Ngải diệp, đảng sâm.
Phụ phương:
+ Trị béo phì do can khí uất kết: Phối hợp bài (Chỉ Thực Tiêu Bí Hoàn “Lang Thất Bí Tàng” gia giảm). Chỉ thực 12g, mạch nha 12g, bán hạ 8g, thương truật 12g, đảng sâm 14g, bạch phục linh 14g, hoàng liên 12g, chích thảo 4g. Các vị làm hoàn nhỏ mỗi lần uống 12g/3 lần. Tác dụng tiêu bỉ mãn, kiện tỳ vị thanh thấp nhiệt..
+ Trị béo phì do can khí uất kết phối hợp Bài (Đại Sài Hồ Thang gia giảm): Bạch phục linh 16g, hương phụ 12g, hoàng cầm 14g, bán hạ 10g, chỉ thực 12g, uất kim 10, xuyên khung 10g, sài hồ 12g. Tác dụng trị: Can khí uất kết, ngực sườn đầy tức, bụng đầy, miệng đắng.
+ Trị béo phì do can khí uất kết phối hợp bài (Thanh Can Hóa Đàm Thang): Lá sen 16g, nhân trần 14g, sài hồ, trần bì 12g, bán hạ 8g, chỉ xác 10g, hoàng kỳ 10g, rễ trang 20g, sơn tra 14g. Tác dụng trị mập phì người nóng nhiều mồ hôi do can nhiệt kết.
Lương y Phan Thị Thạnh, Hội Đông y TP Vũng Tàu
