Ảnh minh họa.
Kinh nguyệt trước kỳ là chứng bệnh mà chu kỳ kinh nguyệt đến trước ngày hành kinh 8 đến 9 ngày hoặc mỗi tháng có kinh tới 2 – 3 lần cũng gọi là kinh sớm. Nếu như kinh đến sớm mà không có triệu chứng rõ ràng thì không coi là bệnh.
Trường hợp kinh trước kỳ thường chia ra là loại huyết nóng, biểu hiện là kinh ra trước ngày hành kinh, lượng nhiều, màu đỏ đậm hoặc tím, chất chắc, miệng khát. Loại hình khí hư có triệu chứng chính là kinh đến sớm, lượng nhiều màu nhạt, chất loãng, tinh thần mệt mỏi, sức yếu, hơi thở ngắn.
Loại hình gan uất hóa nhiệt, triệu chứng chủ yếu là kinh đến sớm, lượng nhiều hoặc ít, kèm theo có huyết cục, màu đỏ hoặc tím, vú, ngực, sườn đều sưng đau.
Còn kinh đến sau kỳ là do tình trạng bệnh lý mà chu kỳ kinh nguyệt đến sau ngày hành kinh 8 đến 9 ngày trở lên, nặng có thể cách 40 – 50 ngày mới hành kinh 1 lần.
Nếu đột ngột mà kinh trễ không có triệu chứng thì không phải bệnh lý. Kinh trễ chia ra loại hình huyết hàn có triệu chứng là kinh chậm, màu đỏ đậm hoặc đỏ nhạt, lượng ít, đau bụng, chi lạnh, thích ấm, thích ấn vào.
Loại hình huyết hư, biểu hiện kinh đến trễ, lượng ít, màu nhạt, bụng dưới không đau. Loại hình khí trệ có kinh trễ, lượng nhiều ít không nhất định, bụng dưới sưng đau, ngực sườn căng lên khó chịu.
Món ăn trị chứng kinh đến sớm:
Do máu nóng: Mướp 50g, cải lạt 30g, đường trắng 30g, rượu vang vừa đủ. Cho mướp và cải lạt nấu khoảng 20 phút thì cho đường vào khuấy đều, rồi dùng với rượu vang uống. Mỗi ngày 1 lần, uống liên tiếp vài ngày. Món này có công hiệu làm thanh nhiệt, mát máu nên dùng cho kết quả tốt.
Do nhiệt thành bạch huyết vong hành: Biểu hiện kinh đến sớm, lượng nhiều, màu tím, dính đặc, bực bội. Dùng củ mã thầy 200g, rửa sạch giã nhừ củ năn ép lấy nước bỏ bã, uống ngày 1 lần, trong 4 – 5 ngày liền.
Do khí hư: Có tác dụng bổ khí huyết nhưng không dùng cho người biểu hiện người nóng lạnh. Dùng táo quả to 10 trái, đảng sâm 30g, hoàng kỳ 30g, cho táo và đảng sâm vào chung nồi đổ đủ nước, dùng lửa lớn nấu sôi đến khi canh ngọt mới cho hoàng kỳ là được. Ăn táo đảng sâm uống nước canh. Hoặc món này cũng có thể nấu thành cháo và ăn thường xuyên.
Món ăn trị kinh đến trễ:
Trị kinh trễ do huyết hàn (thiên về ứ trệ): Sơn tra 50g, đường vàng 30g. Sơn tra nấu kỹ lấy nước bỏ bã, cho đường vào khuấy đều. Ngày uống 2 lần, dùng liền vài ngày. Có thể dùng thường xuyên hiệu quả và an toàn.
Trị kinh trễ do hàn tà ngưng trệ: Món này có công hiệu ôn kinh tán hàn, hoạt huyết hóa ứ nên có thể trị cả đau kinh. Sơn tra 10g, nhục quế 6g, đường vàng 30g. Tất cả nấu lấy nước chia làm 2 lần uống. Hiệu quả an toàn.
Trị kinh trễ do khí trệ: Dùng trần bì 9g, ích mẫu 50 – 100g, trứng gà 2 quả. Cho trần bì và ích mẫu vào nồi đổ nước vừa đủ rồi cho cả trứng gà vào luộc. Trứng gà chín vớt ra, nấu thêm 15 phút, rồi ăn trứng gà, uống nước canh. Mỗi ngày 1 lần vào trước kỳ kinh, dùng liền vài ngày.
BS Hoàng Xuân Đại
(Nguyên chuyên gia Bộ Y tế)
