Chùm ruột: Thức ăn & vị thuốc thanh nhiệt, giải độc

Chùm ruột làm tan huyết ứ, tiêu độc, tiêu đờm và sát trùng. Quả có tác dụng giải nhiệt và làm se. Rễ và hạt có tính tẩy.

<p style="text-align: justify;"><strong>M&ocirc; tả c&acirc;y</strong></p> <p style="text-align: justify;">Ch&ugrave;m ruột c&ograve;n gọi l&agrave; tầm duột, ch&ugrave;m giuột, tầm ruộc, mak nh&ocirc;m (Vientian). T&ecirc;n khoa học <em>Phyllanthus distichus </em>Meull, Arg. (<em>Phyllanthus acidus </em>Skeels, <em>Cicca disticha </em>L.).</p> <p style="text-align: justify;">Thuộc họ Thầu dầu Euphorbiaceae. Ch&ugrave;m ruột l&agrave; một c&acirc;y nhỏ, th&acirc;n nhẵn. C&agrave;nh c&oacute; vỏ m&agrave;u x&aacute;m nhạt, tr&ecirc;n c&oacute; nhiều vết sẹo của l&aacute; cũ. C&agrave;nh non m&agrave;u xanh nhạt nhẵn. L&aacute; mềm, mỏng, mặt tr&ecirc;n m&agrave;u xanh nhạt, mặt dưới m&agrave;y nhạt hơn, d&agrave;i 4 - 5cm, rộng 18 - 20mm, ph&iacute;a cuống t&ugrave; hay hơi tr&ograve;n, đầu phiến nhọn. Hoa mọc th&agrave;nh xim đơm nhị lệ tr&ecirc;n những c&agrave;nh gầy nhỏ, d&agrave;i 6 - 15cm, tụ th&agrave;nh từng cụm 4 - 7 hoa tr&ecirc;n những mấu tr&ograve;n, ở kẽ những l&aacute; đ&atilde; rụng. Quả nang, 4 mảnh, khi ch&iacute;n c&oacute; m&agrave;u đen nhạt, đường k&iacute;nh 5mm c&oacute; đ&agrave;i hơi đồng trưởng, cuống quả d&agrave;i chừng 7mm.</p> <p style="text-align: justify;">Thường mọc hoang v&agrave; được trồng ở miền Nam để ăn quả. C&oacute; mọc v&agrave; được trồng ở L&agrave;o. Tại miền Bắc (H&agrave; Nội), một v&agrave;i nh&agrave; cũng trồng l&agrave;m cảnh. C&ograve;n mọc ở nhiều nơi v&ugrave;ng nhiệt đới ch&acirc;u &Aacute; (Malaysia, Ấn Độ, Indonesia, Philippines) v&agrave; ở đảo Mangat. Tại miền Nam người ta thường b&aacute;n những quả chưa ch&iacute;n để ăn sống hoặc nấu ch&iacute;n, vỏ quả khi đ&oacute; c&oacute; m&agrave;u trắng v&agrave;ng nhạt, tr&ocirc;ng như s&aacute;p, kh&iacute;a th&agrave;nh 4 - 6 m&uacute;i, vị chua. Người ta c&ograve;n d&ugrave;ng c&aacute;c bộ phận kh&aacute;c l&agrave;m thuốc như vỏ th&acirc;n, rễ, l&aacute;.</p> <p style="text-align: justify;"><img alt="Chùm ruột" src="https://khds.1cdn.vn/2018/10/30/chum_ruot_thuc_an_1.jpg" title="Chùm ruột: thức ăn &amp; vị thuốc thanh nhiệt, giải độc" /></p> <p style="text-align: justify;">Th&agrave;nh phần h&oacute;a học: trong quả c&oacute; 89 - 91% nước; 0,73 - 0,90% protit, 0,61 - 0,76% lipit, 5,89 - 7,29% gluxit, độ chua biểu thị bằng ax&iacute;t axetic chừng 1,7%. Độ tro chừng 0,52 - 0,84%. Ngo&agrave;i ra c&ograve;n c&oacute; chừng 40mg vitamin C trong 100g quả (gần như trong bưởi v&agrave; chanh). Vỏ rễ chứa saponin, ax&iacute;t gallic v&agrave; một chất kết tinh.</p> <div style="text-align: justify;">Phần vỏ c&acirc;y v&agrave; rễ chứa nhiều độc tố n&ecirc;n tuyệt đối kh&ocirc;ng được uống</div> <div> <ul style="display: flex;"> <li style="display: none; width: 47%; margin-bottom: 7px; padding: 5px; border: 1px solid rgb(221, 221, 221); background: rgb(242, 242, 242); overflow: hidden; float: left; margin-right: 2%; box-sizing: border-box; text-align: justify;"><a href="" rel="nofollow" style="overflow: hidden;" target="_blank"> <img src="" /> </a></li> <li style="display: none; width: 47%; margin-bottom: 7px; padding: 5px; border: 1px solid rgb(221, 221, 221); background: rgb(242, 242, 242); overflow: hidden; float: left; margin-right: 2%; box-sizing: border-box; text-align: justify;"><a href="" rel="nofollow" style="overflow: hidden;" target="_blank"> <img src="" /> </a></li> </ul> </div> <p style="text-align: justify;">C&aacute;c bộ phận kh&aacute;c chưa thấy c&oacute; t&agrave;i liệu nghi&ecirc;n cứu.</p> <h2 style="text-align: justify;"><strong>C&ocirc;ng dụng v&agrave; liều d&ugrave;ng</strong></h2> <p style="text-align: justify;">Quả được d&ugrave;ng để ăn sống hoặc nấu canh cho m&aacute;t, giải nhiệt chữa được chứng nhức đầu. Mứt ch&ugrave;m ruột rất dễ l&agrave;m, mứt c&oacute; m&agrave;u đỏ t&iacute;m rất hấp dẩn, khi ăn c&oacute; vị chua thanh, ngọt, rất dược trẻ con v&agrave; người lớn ưa th&iacute;ch.</p> <p style="text-align: justify;">Những bộ phận kh&aacute;c, nh&acirc;n d&acirc;n c&oacute; d&ugrave;ng nhưng thường để chữa ngo&agrave;i da. L&aacute; gi&atilde; với hột ti&ecirc;u đắp l&ecirc;n những chỗ đau ở h&ocirc;ng v&agrave; ở h&aacute;ng</p> <p style="text-align: justify;">Rễ c&oacute; độc t&iacute;nh, thường được nh&acirc;n d&acirc;n Malaysia d&ugrave;ng để x&ocirc;ng chữa nhức đầu v&agrave; ho, ở đảo Giava d&ugrave;ng chữa hen (với liều rất nhỏ). Tại Ấn Độ, vỏ rễ thường được d&ugrave;ng để đầu độc. Người bị ngộ độc nhức đầu, ng&acirc;y ngất, chết với những triệu chứng đau bụng mạnh.</p> <p style="text-align: justify;">Chữa lở ngứa, mề đay, ghẻ lo&eacute;t, vết thương ngo&agrave;i da: vỏ th&acirc;n c&acirc;y phơi kh&ocirc;, t&aacute;n bột, chưng với dầu dừa d&ugrave;ng để b&ocirc;i.</p> <p style="text-align: justify;"><img alt="Chùm ruột" src="https://khds.1cdn.vn/2018/10/30/chum_ruot_thuc_an_2.jpg" title="Chùm ruột: thức ăn &amp; vị thuốc thanh nhiệt, giải độc" /></p> <p style="text-align: justify;"><em>Mứt ch&ugrave;m ruột rất dễ l&agrave;m</em></p> <p style="text-align: justify;">Chữa hen suyễn: lấy 6 quả ch&ugrave;m ruột, 2 củ h&agrave;nh đỏ, một nắm hạt đậu biếc, 8 quả long nh&atilde;n, rửa sạch v&agrave; nghiền nhỏ. Sau đ&oacute;, th&ecirc;m v&agrave;o 2 t&aacute;ch nước v&agrave; đun đến cạn c&ograve;n 1/3, để hơi nguội, lọc v&agrave; uống với &iacute;t đường, ng&agrave;y 2 lần.</p> <p style="text-align: justify;">Rượu vỏ ch&ugrave;m ruột: phơi kh&ocirc; vỏ th&acirc;n c&acirc;y, t&aacute;n th&agrave;nh bột mịn. Rượu trắng nồng độ cao, cứ 200g bột ng&acirc;m với 1 l&iacute;t rượu để trong 10 ng&agrave;y l&agrave; sử dụng được. Rượu ng&acirc;m vỏ th&acirc;n c&acirc;y nhỏ v&agrave;o tai chữa thối tai ti&ecirc;u mủ, b&ocirc;i chữa ghẻ, lo&eacute;t, vết thương chảy m&aacute;u ngo&agrave;i da, ngậm chữa đau răng, đau họng. Nước sắc vỏ c&acirc;y ch&ugrave;m ruột (được c&ocirc; lại cho đặc) v&agrave; rượu rễ c&acirc;y ch&ugrave;m ruột chữa bệnh vảy nến. Lưu &yacute;, cấm kh&ocirc;ng được uống nước sắc cũng như rượu ng&acirc;m vỏ rễ c&acirc;y ch&ugrave;m ruột v&igrave; rất độc, c&oacute; khả năng g&acirc;y chết người, nhẹ th&igrave; cũng v&aacute;ng vất, nhức đầu, nặng hơn sẽ đau bụng dữ dội v&agrave; xấu nhất c&oacute; thể tử vong. Ngo&agrave;i ra, bột vỏ th&acirc;n ng&acirc;m dấm c&ograve;n chữa được bệnh trĩ, ng&agrave;y uống 2 lần, mỗi lần 1 th&igrave;a canh.</p> <p style="text-align: justify;">C&acirc;y ch&ugrave;m ruột c&oacute; nhiều t&aacute;c dụng l&agrave; vậy nhưng phải hết sức ch&uacute; &yacute; bởi phần vỏ c&acirc;y v&agrave; rễ chứa nhiều độc tố n&ecirc;n tuyệt đối kh&ocirc;ng được uống, hay tiếp x&uacute;c bằng đường miệng. D&acirc;n gian cho rằng l&aacute; ch&ugrave;m ruột, tr&aacute;i ch&ugrave;m ruột kh&ocirc;ng thể thiếu kho ăn c&aacute;, t&eacute;p nướng, nhưng tuyệt đối kh&ocirc;ng ai bẻ nh&aacute;nh ch&ugrave;m ruột l&agrave;m gắp để nướng cả, v&igrave; nếu ăn phải chất nhựa trong da c&acirc;y n&agrave;y nhẹ th&igrave; cũng cho&aacute;ng v&aacute;ng, nhức đầu, nặng hơn sẽ đau bụng dữ dội v&agrave; nguy kịch đến t&iacute;nh mạng. Ngo&agrave;i ra, những người mắc bệnh g&uacute;t v&agrave; sỏi thận kh&ocirc;ng n&ecirc;n ăn ch&ugrave;m ruột, v&igrave; tr&aacute;i chứa nhiều ax&iacute;t oxalic.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>BS.CKII. HUỲNH TẤN VŨ</strong></p> <div> <div> <div> <div style="text-align: justify;">&nbsp;</div> <div style="text-align: justify;">&nbsp;</div> </div> </div> <div> <div style="text-align: justify;">&nbsp;</div> </div> </div>

Theo suckhoedoisong.vn
back to top