Không có tiêu chí về siêu thực phẩm
Theo những nhà khoa học về dinh dưỡng thì trong tự nhiên, không có một loại thực phẩm nào được gọi là “siêu thực phẩm”, bởi vì theo Bảng thành phần thực phẩm Việt Nam đã được Viện Dinh dưỡng, Bộ Y tế công bố năm 2017, thì mỗi loại thực phẩm có chứa một số thành phần dinh dưỡng nhất định, với số lượng và tỷ lệ khác nhau.
Do vậy, không có một loại thực phẩm nào trong tự nhiên có đầy đủ và cân đối về các chất dinh dưỡng cần thiết theo nhu cầu của con người (ngoại trừ sữa mẹ trong 6 tháng đầu có đầy đủ và cân đối các chất dinh dưỡng dành cho trẻ nhỏ). Đồng thời, các nhà khoa học cho rằng, không có một loại thực phầm nào gọi là tốt hay xấu. Mỗi loại thực phẩm có ưu điểm riêng vì vậy người ta chia thực phẩm trong tự nhiên thành 4 nhóm thực phẩm (nhóm giàu gluxid, giàu protein, giàu lipid, giàu vitamin và muối khoáng). Vì thế, để cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cho nhu cầu cơ thể cần ăn đa dạng các loại thực phẩm, ở tỷ lệ cân đối và hợp lý giữa các nhóm thực phẩm và nguồn gốc thực phẩm (động vật và thực vật).
Lựa chọn thực phẩm thông minh
Khoa học dinh dưỡng có vai trò quan trọng trong phòng và điều trị bệnh, ăn uống đúng đủ theo nhu cầu cơ thể và chế độ ăn trong điều trị có thể phòng tránh được tình trạng gia tăng thừa cân béo phì, phòng chống các bệnh mạn tính không lây, tăng hiệu quả công tác điều trị. Một trong bốn nhóm thực phẩm là nhóm giàu vitamin và muối khoáng, có các chất chống oxy hóa, chống lão hóa, có nhiều vitamin quý (vitamin A, vitamin nhóm B, vitamin C, folat,…) có giá trị lớn trong việc bồi bổ sức khỏe, tăng cường sức đề kháng và miễn dịch trong cơ thể, có tác dụng phòng tránh bệnh ung thư. Chất chống oxy hóa giúp loại trừ các gốc tự do trước khi nó có thể làm tổn thương đến các tế bào, có tác dụng chống và ngăn ngừa ung thư. Để phòng tránh ung thư không nên ăn quá nhiều dầu mỡ (các món xào, rán, nướng), dầu mỡ để rán chỉ dùng một lần rồi đổ bỏ, không dùng lại nhiều lần; hạn chế ăn đồ nướng vì làm tăng nguy cơ gây ung thư. Mỗi người trưởng thành mỗi ngày trung bình nên ăn khoảng 25-30g dầu, mỡ tương đương 5-6 thìa cà phê dầu, mỡ.
Nhóm rau, quả cung cấp vitamin và khoáng chất giúp cơ thể phát triển và khỏe mạnh, chống lại bệnh tật ở mọi lứa tuổi. Các loại rau lá màu xanh sẫm và các loại rau, củ quả màu vàng, đỏ là nguồn cung cấp vitamin A giúp sáng mắt, tăng sức đề kháng, đồng thời chất sắt giúp chống thiếu máu thiếu sắt, giúp tăng trưởng và phát triển tốt.
Bên cạnh đó rau, quả còn chứa nhiều chất xơ và các chất chống oxy hóa nên có tác dụng nâng cao sức khỏe và phòng chống các bệnh mạn tính không lây. Ăn ít rau, quả được cho là nguyên nhân của 1,7 triệu trường hợp tử vong, chiếm 2,8% tổng số tử vong trên thế giới. Ăn ít rau, quả là nguyên nhân của 19% số ung thư dạ dày ruột, 31% các bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ, và 11% số trường hợp đột quỵ.
Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo nên ăn ít nhất 400g rau, quả mỗi ngày có tác dụng phòng chống các bệnh mạn tính liên quan đến dinh dưỡng như các bệnh tim mạch, ung thư dạ dày và ung thư đại trực tràng. Mỗi người trưởng thành mỗi ngày nên ăn tối thiểu 2-3 lưng bát con rau và 2-3 phần quả, mỗi phần rau và quả là 80g.
Với chế độ ăn uống nhiều chủng loại, nhiều màu sắc (rau xanh và hoa quả nhiều màu sắc), thì khả năng chống ung thư càng cao. Các chuyên gia ung thư cho rằng, ăn nhiều trái cây, rau quả giúp giảm nguy cơ ung thư dạ dày, ung thư đại trực tràng, các bệnh tim mạch, chống béo phì.
ThS.BS Nguyễn Tiến Tuấn (Viện Dinh dưỡng Quốc gia)
