Ảnh minh họa.
Bệnh sinh ra do ăn uống không điều độ, hoặc do mệt nhọc làm hư tổn, hoặc do ỉa chảy lâu ngày làm tổn thương vị khí mà sinh bệnh.
Biểu hiện: người bệnh môi trắng nhợt, vùng thượng vị đau âm ỉ, khi ấn tay vào thì đỡ đau, không muốn ăn uống, khi ăn vào thì không tiêu hóa được, hoặc ăn vào thì nôn ra, hụt hơi, lười nói, tiếng nói nhỏ, sắc mặt vàng bủng, chất lưỡi nhợt rêu lưỡi trắng, mạch hư nhược. Vị khí hư sinh các bệnh:
Chứng bệnh dạ dày – Chứng vị quản thống (đau vùng thượng vị): thời kỳ đầu thuộc thực chứng, thường do can khí phạm vị, hoặc do đàm ẩm tích trệ tại vị, hoặc do ngoại tà (vi khuẩn) xâm nhập vào.
Nếu để lâu ngày không được điều trị làm tổn thương chính khí, bệnh trở thành hư chứng: Vị quản đau âm ỉ, khi đói thì đau tăng lên, ăn vào thì giảm đau, ấn tay vào thì dễ chịu…
Điều trị: Bổ ích vị khí. Bài thuốc: “Hoàng kỳ kiến trung thang”: Hoàng kỳ 20g , cam thảo 6g, đại táo 16g, di đường 30g, quế chi 12g, bạch thược 16g, sinh khương 12g. Tùy chứng trạng của bệnh nhân có thể gia giảm cho thích hợp.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Chứng bệnh dạ dày- Chứng tào tạp (cồn cào trong dạ dày): Vị khí hư không làm được chức năng ngấu nhừ thức ăn, trọc âm không giáng xuống, đàm ẩm lưu trệ lại trong vị mà sinh bệnh.
Triệu chứng: Bệnh nhân thấy trong vị cồn cào không yên, khó mô tả, có cảm giác như đói mà không phải đói, giống như đau mà không phải đau, miệng nhạt, hay lợm lòng buồn nôn, có khi nôn mửa. Điều trị: Kiện tỳ hòa vị.
Bài thuốc: Dị công tán: Nhân sâm 8g, trần bì 10g, chích thảo 4g, bạch truật (sao) 12g, bạch linh 8g. Tùy theo chứng trạng của bệnh nhân có thể gia giảm cho thích hợp.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày uống trước khi ăn.
Chứng bệnh dạ dày – Chứng ách nghịch (nấc): Do vị khí không đủ khí mất đi sự hòa giáng nghịch lên mà sinh ra nấc. Điều trị: Bổ vị hòa trung trừ nấc.
Bài thuốc: Lục quân tử thang gia giảm: nhân sâm 8g, bạch truật 12g, trần bì 6g, phục linh 12g, chích thảo 4g, bán hạ chế 8g. Có thể gia: thị đế 12g, mộc hương 4g, hậu phác 8g.
Cách dùng: Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày, uống sau khi ăn 15 phút.
Chứng bệnh dạ dày – Chứng hư lao: Do tỳ vị hư yếu, ăn uống kém, nguồn sinh hóa của huyết không đủ mà sinh bệnh.
Triệu chứng: Cơ thể gầy còm, sắc mặt vàng bủng, ăn kém, người mệt mỏi, hụt hơi, tiếng nói nhỏ, lười nói. Điều trị: Bổ tỳ ích vị.
Bài thuốc “tứ quân tử thang”: nhân sâm 8g, phục linh 10g, bạch truật 12g, cam thảo 4g, có thể gia thêm các vị bổ khí, bổ huyết, kiện tỳ.
Cách dùng: Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày uống sau khi ăn hoặc lúc đói.
TTND.BS cao cấp Nguyễn Xuân Hướng
(Nguyên chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam)
