SARS-CoV-2 có thể tìm thấy cả ở nước mắt và kết mạc bề mặt
Các nghiên cứu chỉ ra, SARS-CoV-2 có thể đến niêm mạc mũi, qua biểu mô niêm mạc mũi, tới ống dạ dày ruột và hệ tuần hoàn. Điều quan trọng là SARS-CoV-2 có thể tìm thấy cả ở nước mắt và kết mạc bề mặt, thậm chí không có biểu hiện triệu chứng. Con đường nội sinh phân tán virus liên quan đến sự lan rộng viêm nhiễm từ đường hô hấp trên thông qua biểu mô niêm mạc mũi hoặc virus phân tán qua chế tiết nước mắt do tuyến lệ cũng bị viêm nhiễm. Các mảnh virus trên có thể bám vào kết mạc, đôi khi biểu hiện bằng bệnh cảnh viêm kết mạc do virus. Trên những bệnh nhân Covid-19 nặng, tình trạng nghiêm trọng toàn thân thường kèm biểu hiện cương tụ hay phù nề kết mạc. Nhiệm vụ của bác sĩ mắt là không để nhầm lẫn tổn thương kết mạc thứ phát với viêm kết mạc do SARS-CoV-2 gây ra trực tiếp.
Covid-19 gây ra khô mắt, đây là công bố của nhóm bác sĩ Brasil đăng tải trên Tạp chí Giác mạc số tháng 4/2021. Qua nghiên cứu trên nhiều bệnh nhân, các bác sĩ kết luận, bề mặt nhãn cầu nhạy cảm với virus. Đánh giá bề mặt nhãn cầu ở những bệnh nhân sau nhiễm Covid-19 có tầm quan trọng nhất định để có chẩn đoán và điều trị thích hợp.
Khả năng gây bệnh cho nội nhãn
Để có thể tới khoang nội nhãn từ hệ thống tuần hoàn, chủng Corona virus mới có thể đến từ tuần hoàn trung tâm võng mạc hoặc qua động mạch mi trước và mi sau. Cho đến nay chỉ có 2 nghiên cứu về phát hiện các proteine của virus hay các RNA của chúng trong môi trường nội nhãn, đặc biệt hơn là ở mống mắt và vùng bè cũng như võng mạc.
SARS-CoV-2 cũng có thể dẫn tới những thay đổi toàn thân làm tăng xuất hiện các biến chứng mắt một cách gián tiếp. Một ví dụ: Đi kèm hậu quả của bão cytokine chức năng tế bào nội mô mạch máu có thể rối loạn, tăng đông máu trong Covid-19 đi kèm với không chỉ bệnh lý vi mạch cầu thận mà cả tắc động mạch trung tâm võng mạc và các nhánh của nó. Thậm chí lưới mao mạch hắc mạc hoặc vi mạch đĩa thị cũng có thể bị ảnh hưởng. Bệnh lý mạch máu võng mạc, bao gồm xuất tiết cục bông và vi xuất huyết đã được ghi nhận trên bệnh nhân Covid-19, hay gặp trên bệnh nhân có các bệnh lý nền nặng. Các dạng thiếu máu nhãn cầu khác gần đây cũng được công bố trong bệnh cảnh viêm tắc mạch máu, bệnh lý cận hoàng điểm bán cấp, bệnh lý võng mạc thần kinh vùng hoàng điểm cấp và dọa tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc.
Viêm nhiễm nội nhãn được ghi nhận nhưng chưa kiểm chứng trên bệnh nhân Covid-19. Viêm màng bồ đào trước không có hạt đã từng được phát hiện trên một bệnh nhân có viêm nhiễm toàn thân phối hợp với Covid-19. Một bệnh nhân khác được cho là có viêm màng bồ đào toàn bộ và viêm thị thần kinh phối hợp với Covid-19. Bệnh nhân thứ 3 có thay đổi lớp ngoài của võng mạc không đặc hiệu và viêm dịch kính phát hiện vào ngày thứ 12 sau khi khởi phát các triệu chứng về hô hấp. Sau theo dõi 2 tháng người ta thấy tổn thương lớp ngoài của võng mạc không phát triển thêm, tế bào viêm trong dịch kính giảm dần.
Chùm 300 bệnh nhân nhiễm nấm đen xoang, não trên 4 thành phố của Ấn Độ làm dấy lên lo ngại về bệnh nấm mucormycosis rất nghiêm trọng, có tỷ lệ tử vong cao, phải phẫu thuật và dùng nhiều loại thuốc, kháng kháng sinh và là bệnh truyền nhiễm.
GS Peter Collignon, chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, bệnh do một nhóm nấm mốc, được gọi là mucormycetes, sống trong môi trường bao gồm cả trong đất và trên cây trồng. Khi nhiễm nấm, các triệu chứng bao gồm đau, đỏ quanh mắt và mũi, sốt, nhức đầu, ho, nôn mửa kèm theo máu, chảy nước mũi màu đen và có máu, đau một bên mặt và đau xoang, mũi đổi màu đen, đau răng, đau và mờ mắt. Các mẫu chất lỏng và mô có thể được làm bệnh phẩm để xác định chẩn đoán. Vì lẽ đó, Hội đồng Nghiên cứu Y khoa Ấn Độ vừa ban hành một khuyến cáo, yêu cầu mọi người đi giầy, quần dài, áo tay dài trong bệnh viện còn bệnh nhân Covid-19 nên được nằm trong các phòng có thông khí áp lực dương như những biện pháp đề phòng lây lan căn bệnh này.
BS Hoàng Cương (Bệnh viện Mắt T.Ư)
