Nguyên tắc cơ bản của điều trị suy tim đó là điều trị căn nguyên gây suy tim nếu có thể làm được. Ví dụ, nếu do hở hay hẹp van tim thì có thể mổ thay hoặc sửa van tim. Tuy vậy, nhiều trường hợp không hề tìm thấy hoặc không còn điều trị được căn nguyên gây suy tim nữa. Khi đó, các thầy thuốc sẽ cho dùng một hay nhiều loại thuốc nhằm làm giảm chậm hoặc thay đổi diễn tiến xấu đi của bệnh như: Thuốc lợi tiểu bắt thận phải thải nhiều nước và muối hơn, khiến bệnh nhân dễ chịu hơn. Digoxin làm tăng co bóp cơ tim, rất tốt nếu nhịp tim nhanh, nhưng nếu dùng không đúng chỉ định sẽ gây ngộ độc nặng, nhịp chậm, rối loạn nhịp dễ dàng dẫn đến tử vong. Các thuốc giãn mạch làm giảm bớt sức ép lên tim, rất có hiệu quả. Thuốc hạ huyết áp rất quan trọng nếu bệnh nhân có tăng huyết áp.
Bệnh nhân nên thực hiện các lời khuyên sau:
Ăn chế độ giảm muối (giảm mặn, không mỳ chính ..) vì ăn nhiều muối sẽ gây giữ nước và phù. Nên tránh mỳ chính, bột ngọt (là một dạng muối), các đồ chế biến sẵn. Lựa chọn các thức ăn có ít muối. Lượng muối trung bình một ngày không nên quá 2g.
Một số bệnh nhân nên hạn chế nước (uống và ăn) nhất là khi bệnh nặng. Giảm cân nếu quá cân
Không uống rượu nhất là đối với bệnh nhân suy tim do rượu.
Hoạt động thể lực phù hợp, tránh gây quá tải cho tim, nên theo lời khuyên của bác sĩ. Không nên chỉ ngồi một chỗ vì suy tim làm ứ máu, nếu không vận động sẽ khiến dễ bị tắc mạch hơn. Tuy nhiên, không giống như các cơ bắp khác, hoạt động nhiều không làm tim khoẻ hơn mà có thể còn có hại nếu quá mức. Tốt nhất là tuân thủ chế độ hoạt động thể lực theo lời khuyên của bác sĩ. Biện pháp dễ làm nhất và có hiệu quả là đi bộ, bắt đầu từ từ và tăng dần từng tí một. Dừng ngay nếu hơi khó thở, đau ngực hoặc hoa mắt. Thử dùng “nghiệm phát nói”: Nếu khó thở để nói khi đang đi bộ thì phải đi chậm lại hoặc ngừng hẳn.
Theo dõi cân hằng ngày, tăng cân là dấu hiệu sớm cho biết tình trạng ứ nước trong cơ thể, suy tim nặng lên. Dành thời gian để nghỉ ngơi, nhất là khi mệt. Không hút thuốc lá.
Uống thuốc đều theo đơn. Không tự ý ngừng thuốc hoặc thay đổi liều lượng nếu không có chỉ dẫn của bác sĩ. Nên uống thuốc vào các giờ nhất định tùy theo công việc hay hoạt động để tránh quên thuốc. Cần nhớ các thuốc chữa suy tim không phải là thuốc bổ, không thể tự thay đổi liều. Rất nhiều người tự ý ngừng một loại thuốc chỉ vì khó uống (như gói muối kali) hoặc tự tăng liều vì coi đó là thuốc trợ tim (như digoxin) mà không biết rằng bác sĩ đã phối hợp các thuốc với liều tối ưu để tránh biến chứng. Nhiều người đã tử vong tại viện vì những sự tự ý như vậy.
Đi khám ngay nếu có các biểu hiện bất thường hoặc khi các dấu hiệu suy tim nặng lên. Đối với suy tim, điều trị càng sớm càng dễ dàng và càng hiệu quả.
PGS.TS Phạm Mạnh Hùng (Viện trưởng Viện Tim mạch Quốc gia)
