Để điều trị ho dạng này cần thanh nhiệt tiêu thấp hóa đờm trừ ho. Bài thuốc Thanh lạc ẩm gồm lá sen tươi 8g, kim ngân hoa tươi 12g, vỏ xanh dưa hấu 12g, hoa đậu ván tươi 12g, xơ mướp 8g, trúc diệp tươi 8g. Ngày uống một thang đổ 3 bát nước sắc lấy 1,5 bát chia 2 lần uống trong ngày, uống trước khi ăn, uống liên tục 3 ngày.
Nếu thời tiết cuối thu do táo hỏa làm khô tân dịch ở phế sinh chứng ho khan. Triệu chứng ho khan không có đờm, nếu có ít đờm thì khó khạc ra, phiền khát, mặt đỏ, đại tiện bí kết, rêu lưỡi vàng, mạch hồng sác. Điều trị, thanh phế giáng hỏa. Bài thuốc Hoàng liên giải độc thang gồm hoàng liên 12g, hoàng cầm 8g, hoàng bá 8g, chi tử 8g. Tùy theo chứng trạng của bệnh nhân có thể gia thêm các vị khác cho thích hợp. Cách dùng, ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày. Nếu bệnh ho đã lâu ngày dùng bài Thanh táo cứu phế thang gồm thanh cao 10g, tang diệp 12g, nhân sâm 6g, hạnh nhân 6g, chích thảo 4g, hồ ma nhân 6g, a giao 6g, mạch môn 6g, tỳ bà diệp 4g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống liên tục 15 thang.
Ho do nội nhân, do vị hỏa xông lên phế sinh chứng ho đờm. Triệu chứng: Ho khi nặng, khi nhẹ, đờm dính ở cổ họng khạc khó ra, ngực sườn chướng đầy, lưỡi không có rêu, mạch huyền. Điều trị, khai thông phế khí, lợi đờm. Bài thuốc Tô tử giáng khí thang gồm tô tử 10g, bán hạ 10g, nhục quế 6g, cam thảo 8g, đại táo 8g, tiền hồ 4g, hậu phác 4g, sinh khương 6g, trần bì 6g, đương quy 8g. Ngày uống một thang sắc 3 lần uống 3 lần trước khi ăn.
TTND.BS Nguyễn Xuân Hướng (nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam)
