Ghép chi thể từ hai ca tai nạn lao động

Hai trường hợp tai nạn đau lòng

Năm 2016 bệnh nhân P.V.V (Thanh Trì, HN) vào viện do tai nạn lao động. Trong lúc đang vận hành máy đột dập thì 1/3 cẳng tay và bàn tay trái của anh bị tổn thương chảy máu, dập nát và biến dạng hoàn toàn. Mặc dù đã được băng bó rồi đưa ngay đến BV T.Ư Quân đội 108 cấp cứu, nhưng các bác sĩ đã buộc phải đưa ra chỉ định cắt cụt chi thể cấp cứu cho anh do vết thương dập nát nặng nề, hoàn toàn không còn khả năng bảo tồn.

Dù vết thương mỏm cụt liền sẹo kỳ đầu và anh được xuất viện sau 2 tuần điều trị, nhưng nỗi đau tinh thần vì sự mất mát khi bị cụt một tay luôn ám ảnh anh.

Ngày 3/1, kíp trực của khoa cấp cứu thuộc BV T.Ư Quân đội 108 tiếp nhận một ca bệnh rất nặng và phức tạp do bị tại nạn lao động từ tuyến dưới chuyển lên. Bệnh nhân vào viện cấp cứu ở giờ thứ 5 sau khi bị tai nạn do băng chuyền của máy tải gạch cuốn và đè ép trực tiếp lên tay trái từ vùng 1/3 dưới cẳng tay trái cho đến sát nách. Khám xét chuyên khoa ngay tại phòng cấp cứu cho thấy, bệnh nhân trong tình trạng bị sốc nặng do mất máu. Vết thương đã gây đứt bó mạch cánh tay sát vùng nách, kèm theo nhổ giật cả 3 dây thần kinh (dây thần kinh quay, thần kinh trụ, thần kinh giữa - những dây thần kinh chi phối chức năng vận động và cảm giác của chi trên), có sai khớp vai kèm theo gẫy xương và sai khớp khuỷu, bị dập nát và mất nuôi dưỡng toàn bộ khối cơ vùng mặt trước cánh tay và cẳng tay. Khám xét kỹ cho thấy vùng 1/3 dưới cẳng tay và bàn tay trái còn tương đối bình thường.

Kíp trực đã nhanh chóng mổ cấp cứu nắn chỉnh sai khớp vai và sai khớp khuỷu, nối lại động mạch nách, cắt lọc cơ hoại tử vùng cánh tay và cẳng tay, rạch mở rộng da và để ngỏ để giải phóng chèn ép khoang bên trong. Kiểm tra trong mổ cho thấy cả 3 dây thần kinh bị dập nát gây mất đoạn khoảng 15cm từ cánh tay đến khuỷu. Sau phẫu thuật, bệnh nhân được hồi sức tích cực bằng truyền máu, truyền dịch, kháng sinh, giảm đau...

Mặc dù thoát sốc và tính mạng bệnh nhân được cứu sống, tuy nhiên theo dõi sau mổ cho thấy các khối cơ vùng cẳng tay và cánh tay vẫn tiếp tục hoại tử thứ phát và bội nhiễm. Bệnh nhân được hội chẩn nhiều lần và cùng thống nhất kết luận: Chỉ định cắt cụt chi thể ngang mức 1/3 trên cánh tay vì không còn khả năng bảo tồn. Khi thống nhất chỉ định cắt cụt ngang mức 1/3 trên cánh tay, các bác sĩ cũng nhận thấy phần thừa của chi thể sẽ bị cắt cụt còn tương đối bình thường và có thể được sử dụng để ghép cho những bệnh nhân bị cụt ở vị trí tương ứng.

Dùng phần thừa chi thể cắt cụt ghép cho bệnh nhân khuyết hụt tương ứng

Được sự đồng ý của bệnh nhân và gia đình, như một nghĩa cử cao đẹp và nhân văn - cho phép sử dụng phần thừa của chi thể cắt cụt để ghép cho các bệnh nhân bị khuyết hụt tương ứng. Các xét nghiệm hòa hợp miễn dịch giữa người cho và người nhận (BN V.) đạt mức hòa hợp gần như tối ưu.

Vì phần chi thể từ cánh tay đến cẳng tay của chi thể chuẩn bị cắt cụt đang bị hoại tử và bội nhiễm thứ phát nên bàn tay sẽ được ghép đối diện với nguy cơ nhiễm trùng rất cao. Sau khi cân nhắc cẩn thận mọi nguy cơ có thể xảy ra, với quyết tâm cao của Giám đốc Bệnh viện GS.TS.TTND Mai Hồng Bàng cùng toàn thể BGĐ BV và kíp phẫu thuật trong phiên hội chẩn đặc biệt trước mổ, đã quyết định sẽ thực hiện ca mổ “ghép bàn tay mới” cho anh P.V.V.

Ngày 21/1/2020, bệnh nhân P.V.V đã được phẫu thuật ghép 1/3 dưới cẳng tay và bàn tay lấy từ người cho sống. Ca phẫu thuật do GS.TSKH.TTND Nguyễn Thế Hoàng, PGĐ cùng với các bác sĩ khoa Chi trên và Vi phẫu thuật, Viện Chấn thương chỉnh hình, BV TƯQĐ 108 thực hiện. Sau 8 tiếng phẫu thuật với sự hỗ trợ hiệu quả của nhiều chuyên ngành, tất cả các cấu trúc giải phẫu chức năng của chi ghép (như da, cân cơ, xương, khớp, mạch máu, thần kinh....) đã được phục hồi hoàn chỉnh và đầy đủ. Chi ghép sau mổ sống tốt và được tưới máu giống như chi bên lành. Bệnh nhân sau đó được cách ly và chăm sóc theo chế độ đặc biệt 24/24h có sự phối hợp của rất nhiều chuyên khoa khác. Một tháng sau mổ, diễn biến của ca ghép hết sức thuận lợi. Bàn tay sống, được tưới máu tốt và tất cả các vết thương đều đã liền. BN đã có thể tự vận động được các ngón tay của bàn tay ghép và có thể sử dụng bàn tay ghép để cầm nắm một số đồ vật thô.

Thành công của ca ghép mở ra hướng điều trị mới trong tương lai, không chỉ ghép chi thể từ người hiến chết não mà còn từ người sống cho những người bệnh không may bị mất đi chi thể.

An Ngọc (Bệnh viện TƯQĐ 108)