Mỗi tạng, phủ đều có chức năng riêng.
* Tạng tâm:
Tâm chủ huyết, tâm là nguồn gốc sinh mệnh, là nơi biến hóa của thần.
Tâm có mạnh huyết đầy đủ thì da dẻ mới hồng hào, sắc nhuận, tâm suy yếu thì huyết mạch không thông, sắc mặt xanh tái, mệt mỏi hồi hộp. Tâm khai khiếu ra lưỡi, vui buồn đều do tâm làm chủ.
* Tạng can: Can chủ về sơ tiết, can thúc đẩy hoạt động của khí huyết đi khắp cơ thể. Can quan hệ biểu lý với đởm, can vinh nhuận thì các móng chân móng tay mềm, sắc hồng.
Can yếu thì các móng khô. Can khai khiếu ra mắt, nếu mắt hoa mắt mờ, mắt đỏ, mắt khô, đau nhức, quáng gà thường bệnh ở gan sinh ra. Khi nóng giận, cáu gắt, tức bức đều hại đến can.
* Tạng tỳ:
Tỳ chủ vận hóa, tỳ giúp đỡ vị vận hành tân dịch. Khi đồ ăn và thức uống vào vị, tinh khí đầy tràn đưa lên tỳ, tỳ phân bố ( tân dịch đưa lên phế).
Tỳ có công năng vận chuyển chất tinh của thức ăn đã tiêu hóa đến các bộ phận trong cơ thể, đảm bảo sự dinh dưỡng toàn thân. Tỳ thống huyết, làm cho hệ thống mạch máu lưu thông, bổ sung huyết cho can tàng huyết.
Tỳ còn chủ cơ nhục, làm cho các bắp cơ săn chắc. Người có cơ nhão là tỳ yếu. Tỳ vinh nhuận ra môi, ai có đôi môi hồng nhận là tạng tỳ mạnh, dinh dưỡng tốt.
Tỳ khai khiếu ra môi miệng, tỳ chủ về hoạt động tốt, độ tập trung cao. Tỳ có bệnh thì ăn không ngon, hay lo nghĩ, tiêu hóa kém.
* Tạng phế:
Phế chủ khí, chủ về hô hấp, phế là vai trò quan trọng cho sự tồn vong của cơ thể, phế hút khí thanh vào đẩy khí trọc ra.
Phế có chức năng khí hóa, nghĩa là phế hoạt động củ khí trời vào cơ thể, khí ấy cùng đi với huyết rồi kết hợp với cốc khí để sinh ra năng lượng cần thiết cho cơ thể, gọi là nguyên khí hay chân khí.
Phế khai khiếu ra mũi, phế có bệnh thường gây mũi ngạt, chảy nước mũi.
Nếu phế bị hô hấp cản trở thì chức năng hô hấp kém. Phế liên quan đến buồn (bi), phế có bệnh thì bi ai, ngược lại bi ai làm tổn thương đến phế.
* Tạng thận: Thận tàng tinh, thận chủ nạp khí, thận chủ thủy, các loại dịch trong cơ thể như tinh huyết, tân dịch, đều do thận quản lý điều tiết.
Thận chủ cốt tủy, quá trình tạo xương, phát triển xương đều liên quan đến thận, thận sinh tủy, não là bể tủy, nên thông minh hay đần độn cũng do thận.
Thận chủ về bài tiết nước tiểu qua tiền âm. Thận thủy không hoạt động tốt có thể gây phân táo, di ngoài phân lỏng, phù thũng hay tiêu hóa kém gây phân sống. Thận hư thường gây ù tai, nghe kém, tóc chóng bạc.
Ngũ tạng là 5 nhóm chức năng cần thiết và quan trọng cho cơ thể con người, chứa đầy những chất tinh túy để nuôi dưỡng toàn thân.
Chúng có sự liên quan mật thiết với nhau không thể tách rời. Thống nhất và hỗ trợ cho nhau hoạt động.
BS Kim Lan
Nguyên cán bộ Bệnh viện Châm cứu Trung ương
