Ngoài ra tuyến giáp cũng có khả năng bắt và cô đặc ion pertechnetat (công thức là TcO4-) với phương thức tương tự như bắt giữ iốt. Tuy nhiên, ion này không được hữu cơ hoá mà chỉ được bắt giữ trong tuyến giáp một thời gian dài, đủ để ghi hình tuyến giáp.
Sau khi cho bệnh nhân uống (I-131) hoặc tiêm (I-123), iốt sẽ tập trung về tuyến giáp làm hiện hình tuyến giáp, hình ảnh này được phát hiện qua một đầu ghi. Ngoài ra, iốt tập trung về tuyến giáp nhiều hay ít còn phản ánh khả năng tuyến giáp hoạt động mạnh hay yếu. I-123 có thời gian bán hủy ngắn nên an toàn hơn và thường được dùng trong xạ hình tuyến giáp, kể cả xạ hình cho phụ nữ đang nuôi con nhỏ. I-123 có ưu điểm là hoàn toàn không gây hại cho cơ thể, không cần lưu ý gì đặc biệt sau khi thực hiện xạ hình tuyến giáp.
Các trường hợp được chỉ định xạ hình
Xạ hình tuyến giáp thường được chỉ định trong chẩn đoán, theo dõi và đánh giá các bệnh bướu nhân tuyến giáp, đánh giá chức năng và hình ảnh tuyến giáp của các bệnh nhân: bướu cổ đơn thuần, cường giáp trạng, basedow, suy giáp...
Xạ hình giúp xác định vị trí, hình dạng, kích thước của tuyến giáp, xác định nhân tuyến giáp và tình trạng chức năng của nhân (nhân lạnh, nhân nóng), xác định vị trí của tuyến giáp lạc chỗ.
Theo dõi, đánh giá tình trạng của bệnh nhân ung thư tuyến giáp sau phẫu thuật, bệnh nhân ung thư tuyến giáp thể biệt hoá (thể nhú và thể nang) điều trị bằng I-131. Chẩn đoán mô giáp còn sót lại sau phẫu thuật điều trị ung thư tuyến giáp hoặc để chuẩn bị cho điều trị cường giáp. Chẩn đoán viêm tuyến giáp cấp và mãn tính, chẩn đoán phân biệt các u tuyến giáp với u ở vùng cổ và trung thất. Bên cạnh đó, xạ hình toàn thân bằng I-131 phát hiện ung thư tuyến giáp di căn phổi, di căn xương. Xạ hình tuyến giáp thường được chỉ định trong chẩn đoán, theo dõi và đánh giá các bệnh bướu nhân tuyến giáp
Xạ hình với bệnh nhân basedow
Kết quả xạ hình tuyến giáp của đa số bệnh nhân basedow cho thấy hình ảnh bướu giáp phì đại lan tỏa toàn bộ tuyến giáp, phần eo tuyến giáp hầu như đều nở rộng, mức độ tập trung của I-131 tăng đồng đều trên toàn bộ tuyến giáp. Sau khi điều trị, hầu hết bướu giáp đều giảm về kích thước và mức độ tập trung của I-131 ở nhu mô giáp rất đáng kể. Chính vì vậy, việc điều trị bằng I-131 được xem là phương pháp “phẫu thuật” làm nhỏ tuyến giáp không dùng dao và đảm bảo thẩm mỹ. Có thể thấy I-131 có khả năng làm giảm thể tích, giảm trọng lượng của bướu giáp rất rõ rệt do tác dụng làm giảm tưới máu, làm giảm mức sinh sản tế bào tuyến, mức độ làm nhỏ tuyến có xu hướng tăng theo thời gian.
ThS.BS Mai Văn Sâm (BV ĐH Y HN)
