Chấn thương và ung thư xương

Ảnh minh họa.

Ung thư xương (UTX) là ung thư liên kết xuất phát từ tế bào tạo xương, tế bào tạo sụn, tế bào mô liên kết của xương. Vị trí UTX thường gặp ở gần gối, xa khuỷu, nghĩa là hay gặp ở đầu trên xương chày, đầu dưới xương đùi (gần gối), gặp ở đầu trên xương cánh tay, đầu dưới xương quay (xa khuỷu). Về tính chất của xương, UTX hay gặp chủ yếu ở xương dài, ở một số xương dẹt như xương chậu, xương bả vai.

Về nguyên nhân, rối loạn di truyền là nguyên nhân chủ yếu. Rối loạn này là tác nhân bên trong của cơ thể, liên quan đến quá trình phân bào có gen biến dị. Điều đó giải thích tại sao UTX xuất hiện người trẻ 12- 20 tuổi, là độ tuổi xương phát triển mạnh. Khoảng thời gian này rất ngắn nên không thể có nguyên nhân môi trường ngoài kịp tác động và phát sinh ung thư, bởi cần lâu dài hơn nhiều. Một dẫn chứng khác, ung thư liên bào võng mạc mắt là bệnh ung thư di truyền có thể kèm theo UTX.

Rối loạn gen P53, một gen ức chế ung thư quan trọng, đã làm cơ thể mất khả năng kiểm soát các gen biến dị. Hậu quả là xuất hiện các tế bào biến dị sản nặng, phân bào nhiều lần rồi xuất hiện tế bào ung thư. Một số bệnh lành tính của xương có thể chuyển dạng thành UTX như: chồi xương sụn lành tính, quá phát vùng nối bản sụn với đầu xương dài, bệnh Paget của xương phát sinh ung thư sau tuổi 40, bệnh loạn sản xơ của xương.

Một số yếu tố bên ngoài có thể gây UTX nhưng chưa được chứng minh. Vùng xạ trị một bệnh nào đó thủa nhỏ có thể xuất hiện UTX ngoài 40 tuổi.

Chấn thương, nhất là vùng đầu trên xương chày, hay thấy xuất hiện ung thư chỉ một thời gian ngắn sau khi bị va đập hoặc gãy xương. Có thể chấn thương làm bong màng xương, khởi động tế bào xương quá sản. Tuy nhiên, thật khó phân biệt rõ tác động của chấn thương có trực tiếp gây ra UTX hay chỉ đơn thuần là hiện tượng ngẫu nhiên.

ThS Trần Anh (Bệnh viện K)