Từ xa xưa nhân dân ta đã biết dùng hạt sen trị mất ngủ. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng trong hạt sen chứa nguyên tố glucoxit thơm có tác dụng an thần, cải thiện giấc ngủ. Về Đông y, hạt sen có vị ngọt, tính bình, tác dụng bồi tỳ, dưỡng tâm, ích thận, định tâm an thần… Dùng dưới dạng phối hợp đậu xanh nấu chè, hoặc với bao tử, tim heo, gà, vịt hầm ăn. Đơn giản hơn có thể nấu cháo hạt sen, chè hạt sen hoặc các món hầm từ thịt, chim bồ câu với hạt sen đều bổ dưỡng và an thần tốt. Ngó sen dùng để trị mất ngủ cũng rất tốt. Ngó sen có vị ngọt, tính bình, tác dụng bổ tỳ dưỡng tâm, dễ ngủ, lợi tiêu hoá, cầm huyết… Dùng dưới dạng nấu canh, làm dưa chua, làm mứt, nấu chè, sắc ép nước uống đều tốt. Nếu có củ sen có thể dùng trị bệnh khó ngủ bằng cách hầm với xương thịt heo, gà hoặc nấu chè, sắc nước uống.
Trẻ khó ngủ có thể ăn tăng cường hạt đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành vì magie trong đậu nành là một khoáng chất rất cần thiết giúp cơ thể tiết chế hormon adrenaline giúp trẻ ngủ ngon và sâu giấc. Đậu xanh cũng là thực phẩm cần ưu tiên vì trong đậu xanh có nhiều vitamin B3, B6, E, thành phần chống oxy hóa như carotenoid, polyphenol và flavanoid rất tốt cho sức khỏe. Trong Đông y, người ta thường kết hợp đường phèn và đậu xanh làm bài thuốc chữa bệnh mất ngủ.
Hoa lý có vị ngọt dịu, tính bình, tác dụng bổ tỳ, dưỡng tâm, ích thận, định tâm an thần, tiêu viêm, trừ thấp… có thể dùng dưới dạng xào với tim heo, nấu canh với thịt, cá. Trị chứng ăn ngủ đều kém, thận yếu, người trằn trọc, khó ngủ.
Rau rút có vị ngọt tính mát, tác dụng mát gan, giải nhiệt, an thần, lợi gân cốt, nhuận tràng, trừ bướu cổ, có thể dùng phối hợp khoai sọ, thịt cua hoặc cá nấu canh hoặc xào, sắc nước uống đều tốt. Trong các bữa ăn, ngoài các món canh mát bổ, có thể cho trẻ ăn thêm vừng đen bởi vừng đen cũng cấp vitamin B1 cho cơ thể, loại vitamin này kích thích sản sinh hormon serotonin giúp tinh thần thoải mái, dễ ngủ, đồng thời cải thiện khả năng tập trung và nâng cao trí nhớ. Nếu có thời gian có thể chế biến ly sữa đậu nành vừng đen vừa bổ dưỡng lại giúp duy trì giấc ngủ thư giãn.
Ở các tỉnh phía Nam thì rau đắng nấu canh giúp mát gan lợi mật, dịu thần kinh, đem lại giấc ngủ tốt. Rau đắng có thể dùng dưới dạng luộc chấm mắm, nấu cháo cá, ăn lẩu với thịt cá đều tốt. Bông súng có vị ngọt tính mát, tác dụng bổ tỳ, ích thận, an thần. Để trị mất ngủ cho người lớn và trẻ nhỏ, người ta lấy củ, bông, ngó cây súng làm rau, làm gỏi hầm ăn như củ sen, ngó sen… ăn tuần vài lần rất tốt.
BS Nguyễn Phan Trúc Nguyên (Vũng Tàu)
