Đông y gọi mất ngủ là thất niên hoặc bất mị, là một trạng thái rối loạn giấc ngủ thể hiện ở ban đêm không có khả năng ngủ hoặc thiếu ngủ. Có thể mất ngủ lúc mới vào giấc ngủ, nằm trằn trọc mãi không ngủ được rồi thiếp đi; có thể mất ngủ vào giữa giấc ngủ, nghĩa là đang ngủ giữa đêm tỉnh dậy và không ngủ lại được; có thể mất ngủ vào cuối giấc ngủ, người bệnh dậy quá sớm và không ngủ lại được.
Nguyên nhân có thể là do suy nghĩ quá độ làm hại tỳ, tỳ yếu không sinh đủ huyết cho tâm làm cho cả tâm và tỳ đều hư gây nên (thể tâm tỳ hư). Hoặc do sợ hãi lo lắng quá (thần tàng tại tâm, hồn tàng tại can). Thứ ba là do trước khi ngủ ăn quá no, bụng đầy trướng không ngủ được (thể vị gia thực nghĩa là dạ dày quá đầy).
Trà tâm sen giúp ngủ ngon.
Để có một giấc ngủ ngon nên ăn bữa tối sớm, đúng giờ, không quá no. Trước khi đi ngủ tập thể dục nhẹ nhàng, tắm mát, uống một số loại trà giúp ngủ ngon và xoa xát cơ thể. Trước khi đi ngủ, xoa hai chân vào nhau cho ấm.
Có thể tự mình hoặc nhờ người thân dùng tay ấn vào huyệt Ấn đường đầu hai lông mày vài phút để giúp ổn định nhịp tim, tinh thần thư thái. Xoa bụng khoảng 2 phút. Xoa vùng thượng vị khoảng 3 phút.
Day ấn huyệt nằm ở điểm giữa đường nối hai đầu lông mày sau đó vuốt từ ấn đường sang thái dương khoảng 30 lần.
Áp hai gan bàn tay xoa huyệt thận du (dưới mỏm gai đốt sống thắt lưng 2 sang ngang 1,5 tấc) vòng lên xuống cho đến khi nóng lên thì thôi.
Kết hợp cùng các biện pháp trên có thể uống thêm một số loại trà giúp ngủ ngon như: trà tâm sen với cam thảo; nước sắc nấm linh chi…
Ngoài ra cần tránh các nguyên nhân gây căng thẳng tinh thần, giữ cho đầu óc thảnh thơi trước khi đi ngủ. Về ăn uống cần kiêng chất kích thích như cà phê, trà đậm, thuốc lá, rượu bia…; nên ăn thức ăn thanh đạm, không ăn no trước khi ngủ.
Nên tập các môn thể thao vừa sức hoặc đi bộ, vận động nhẹ nhàng. Trước khi đi ngủ nên ngâm chân vào nước ấm có pha muối.
TS Nguyễn Vân Anh
Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương
