Nội tiết ảnh hưởng tới sự phát triển của mô vú và vì vậy có thể gây ra các tổn thương ở tuyến vú: Đau, nổi cục hoặc tiết dịch đầu vú. Nguyên nhân thường gặp nhất gây đau và nổi cục ở vú là sự thay đổi xơ nang, hiện tượng này xảy ra với gần 60% phụ nữ ở thời kỳ tiền mãn kinh. Vì vậy, khi thấy bất thường cần nhận biết, đi khám phân biệt các tổn thương không làm tăng ung thư để tránh hoang mang, lo lắng.
Các thay đổi xơ nang: Là sự tăng số lượng các nang hoặc mô xơ ở vú bình thường, không phải là bệnh lý.
Bệnh xơ nang: Được chẩn đoán khi các thay đổi xơ nang xuất hiện kèm theo đau, tiết dịch đầu vú hoặc có u cục gây nghi ngờ ung thư. Bệnh đặc trưng bởi 2 loại nang: Các nang nhỏ được lót bởi các tế bào dẹt và các nang lớn lót bởi lớp tế bào chế tiết. Các nang này là hậu quả của sự tắc nghẽn hoặc dãn ống tuyến. Đau vú là do phù mô đỡ, dãn ống và phản ứng viêm.
Giãn ống: Được đặc trưng bởi tình trạng căng dãn của các ống dưới quầng vú và sự có mặt trong ống một chất màu vàng da cam, có cấu trúc tinh thể hình oval hoặc hình tròn.
Papilôm đơn độc: Các papilôm đơn độc chứa một loạt các tế bào nhú đồng nhất phát triển từ thành nang vào phía trong lòng nang. Đa phần bệnh nhân có kèm theo tiết dịch đầu vú, dịch thường ở dạng máu hoặc huyết thanh máu.
U xơ vú đơn thuần: Là các khối u đặc lành tính có chứa mô xơ và mô tuyến, thường là các khối u di động có ranh giới rõ ràng nhưng thường xuất hiện nhiều khối. Các khối u này thường tồn tại dai dẳng ở độ tuổi sinh đẻ, có thể to lên ở thời kỳ mang thai hoặc khi dùng estrogen và thoái triển sau mãn kinh.
Viêm hay áp xe tuyến vú: Thường gặp ở những phụ nữ đang ở thời kỳ cho con bú và thường do tụ cầu vàng hoặc liên cầu gây ra.
Nang sữa: Là nang chứa sữa thường thấy sau khi ngừng cho con bú.
Hoại tử mỡ: Thường là khối u rắn và đau, có thể có canxi hóa trên phim chụp vú. Hoại tử mỡ do chấn thương gây ra.
Ngoài ra, các bệnh tuyến vú lành tính không phải ung thư khác bao gồm: Huyết khối tĩnh mạch nông (thường tự phát do chấn thương hoặc có thai), u biểu mô và mô đệm, u tuyến ống... Các tổn thương làm tăng ung thư là: tăng sản ống, bệnh hạch xơ cứng, u xơ phức hợp tuyến vú, tăng sản không điển hình và sẹo tỏa tròn...
BS Tuấn Anh (Bệnh viện K)
