Bệnh sốt mò: Phát hiện muộn có thể dẫn đến tử vong

Bệnh thường gặp ở các nước châu Á nhiệt đới, nhất là những khu vực có khí hậu nóng ẩm như rừng núi cây cối rậm rạp, vùng đất ẩm ướt, hang hốc trong núi đá hay những nơi như hai bên bờ suối, dọc bờ biển. Khoảng thời gian thường gặp nhất là tháng 6 đến tháng 9.

Mò sống bằng cách hút máu trên cơ thể động vật máu nóng, đặc biệt là các loài gặm nhấm, đại diện là chuột. Sau đó, nếu gặp cơ thể người, mò sẽ bám lên, thường hút vào nang lông hay lỗ chân lông ở vùng da mềm, có nếp nhăn như nách, ngực, cổ, bẹn, bụng... và lây nhiễm vi trùng cho người.

Bệnh sốt mò: Phát hiện muộn có thể dẫn đến tử vong. Ảnh minh họa

Bệnh sốt mò là một bệnh truyền nhiễm với đặc điểm nổi bật là sốt kéo dài, phát ban kèm nổi hạch. Bệnh do vi khuẩn gây ra và cần phải điều trị kháng sinh dài ngày. Tuy nhiên, nếu không phát hiện sớm, nhầm với bệnh khác và điều trị không đúng, độc tố vi khuẩn sẽ lan tràn gây suy yếu các cơ quan, cực kỳ nguy hiểm.

Triệu chứng của bệnh sốt mò

Người bệnh sốt mò thường có các triệu chứng: sốt cao liên tục và kéo dài, đau đầu nhiều, da xung huyết, xung huyết kết mạc mắt, có thể có vết loét và có viêm hạch.

Vết loét điển hình của sốt mò thường có hình bầu dục, kích thước từ: 0,5 – 2 cm, có vẩy đen hoặc đã bong vẩy tạo thành vết loét có gờ, không tiết dịch. Vết loét thường không đau, không ngứa và khu trú ở những vùng da mềm như: cổ, nách, ngực, bụng, bẹn… nên người bệnh cũng không biết đến.

Bệnh sốt mò vẫn còn hay gặp ở nước ta tuy nhiên do không để ý đến yếu tố dịch tễ, không tìm và quan sát được vết loét nên chẩn đoán dễ bỏ sót và không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng nặng như là viêm phổi, viêm não màng não, viêm cơ tim, suy đa tạng,...

Triệu chứng của bệnh sốt mò có thể bị nhầm sang các bệnh khác

Trong trường hợp không có vết loét, chẩn đoán gặp nhiều khó khăn do những biểu hiện của bệnh rất đa dạng, và giống với nhiều bệnh sốt cấp tính khác như thương hàn, leptospirosis, nhiễm một số loại virus, và nhiễm các rickettsia khác.

Thương hàn cũng có các biểu hiện sốt, gan lách to, và tổn thương nhiều hệ cơ quan và phủ tạng. Khác với sốt mò, thương hàn thường khởi phát bán cấp và đi kèm với triệu chứng rối loạn tiêu hóa.

Hồng ban trong thương hàn thường có số lượng ít, phân bổ chủ yếu ở bụng và ngực. Xét nghiệm máu thường thấy bạch cầu hạ; nuôi cấy máu, phân và một số bệnh phẩm khác mọc vi khuẩn thương hàn (S.typhi, S.paratyphi các loại).

Leptospirosis có biểu hiện chính là sốt, đau cơ, có thể có phát ban, vàng da, tổn thương phổi, suy thận; xét nghiệm máu cũng có thể có hạ tiểu cầu, tăng men gan. Dấu hiệu gợi ý chẩn đoán leptospirosis là đau cơ và suy thận. Nếu có điều kiện, có thể làm xét nghiệm huyết thanh học để chẩn đoán leptospirosis (ví dụ như Martin - Petit).

Các bệnh nhiễm arbovirus: Thường có diễn biến cấp tính với các triệu chứng sốt, đau đầu, mỏi người, có thể có phát ban..., tương tự như sốt mò. Dấu hiệu xuất huyết đi kèm với hạ tiểu cầu và tăng hematocrit thường gặp hơn trong sốt xuất huyết dengue. Các bệnh nhiễm arbovirus thường không đi kèm với gan lách to, ít khi có biểu hiện đồng thời ở nhiều cơ quan và phủ tạng, và bệnh thường tự khỏi trong vòng 5 - 7 ngày.

Các bệnh nhiễm rickettsia khác: Các biểu hiện chính của các bệnh nhiễm rickettsia cũng tương tự như sốt mò, bao gồm sốt, đau đầu, mỏi người, phát ban, tổn thương một số cơ quan và phủ tạng. Vết loét đặc hiệu ngoài da không gặp trong bệnh sốt rickettsia do bọ chét truyền (murine typhus), có thể gặp trong sốt do rickettsia nhóm phát ban nhưng hiếm hơn trong sốt mò. Các bệnh này thường tiến triển lành tính hơn sốt mò, có đáp ứng kháng thể đặc hiệu với kháng nguyên tương ứng, và cũng đáp ứng với các thuốc điều trị rickettsia như doxycyclin, chloramphenicol.

Các bệnh nhiễm trùng huyết: Có sốt, tổn thương nhiều cơ quan và phủ tạng như trong sốt mò. Nhiễm trùng huyết thường ít khi đi kèm với xung huyết và phát ban trên da, tràn dịch các màng. Cần thăm khám kỹ ngoài da và phát hiện vết loét đặc hiệu để không bỏ sót bệnh sốt mò; làm xét nghiệm cấy máu để xác định vi khuẩn gây nhiễm trùng huyết.

Sốt rét (sốt rét tiên phát): Người bệnh có sốt và rét run như trong sốt mò.

Phòng bệnh sốt mò

Để phòng bệnh, cần tránh ngồi nằm phơi quần áo đặt balô trên bãi cỏ, gần bờ bụi, gốc cây; khi đi phát nương làm rẫy, hành quân dã ngoại, trinh sát vào rừng cần mang giầy và tất, chít ống quần.

Diệt mò ở môi trường: phun tồn lưu vào đất ẩm, bờ bụi cây cỏ cao dưới 20 cm quanh nhà nơi râm mát. Diệt chuột theo mùa, chú ý rắc thuốc diệt mò trước.