Đởm phàn vị chua cay, tính lạnh, có độc ít, quy kinh vào kinh đởm, can có tác dụng xổ phong đàm, giải độc thu liễm. Chủ trị động kinh, ngộ độc thực vật, sưng đỏ mắt, họng đau, chứng phong đàm, trĩ mũi.
Phương thuốc đồng thanh chủ trị
- Phong đờm trẻ nhỏ cũng như người lớn: Đởm phàn 3g tán bột, trẻ nhỏ dùng phân nửa, uống với giấm nóng thì nôn ra đờm dãi ngay.
- Trị trĩ mũi, cam răng, nha cam, lở miệng, chó dại cắn: Đởm phàn 5 phân, nhi trà 3g, hồ hoàng liên 3g, tán bột, bôi vào.
- Phụ nữ váng đầu, chóng mặt, trời đất quay cuồng gọi là tâm huyễn, không có huyết phong: Đởm tử phàn 30g, nghiền nhỏ ép thành bánh sấy khô, mỗi lần uống 1 cái nhỏ với nước đăng tâm, trúc nhự.
- Họng sưng nghẹt không nuốt được: Đởm phàn 6g, bạch cương tàm (sao) 15g tán bột, mỗi lần ngậm một ít thì nôn mửa ra nhớt dãi ngay.
- Đau răng, rụng răng: Thạch đởm tán bột, trộn sữa người xức vào, ngày 3-4 lần.
- Miệng lưỡi lở loét, dùng đởm phàn nửa lượng, bỏ vào trong chậu bạc nung cho đỏ, để một đêm cho ra hết độc, tán bột, lần xức một ít, nôn ra nhớt dãi chua, làm như vậy 2-3 lần là được.
- Trẻ nhỏ cam răng: Đởm phàn 3g, để trên muỗng nung lửa cho đỏ, trộn 1 tí xạ hương xức vào răng.
- Trẻ nhỏ bị chứng tỵ cam (cam ăn ở mũi) lở loét: Dùng đởm phàn đốt cho hết khói tán bột xức vào.
- Côn trùng vào lỗ tai, dùng đởm phàn tán bột trộn tí giấm đổ vào thì ra ngay.
- Trị tất cả các loại độc, dùng bột đởm tử phàn, trộn với hồ nếp làm viên bằng đầu gà, ngoài áo chu sa để dưỡng thuốc, khi dùng trộn một viên trong nước lạnh uống.
- Hôi nách, dùng đởm phàn nửa sống nửa chín, bỏ vào một chút nị phấn, mỗi lần dùng nửa chỉ, trộn với nước cốt gừng xức vào cho tới khi nào nóng thì thôi, vài ngày làm một lần cho tới khi hết.
- Lở loét ở móng tay chân (giáp thư) dùng thạch phàn 30g, đốt cho hết khói tán bột xức vào, ngày 4– 5 lần là khỏi.
- Trị sang sưng nóng, dùng đởm phàn nung tán bột trộn mật xức vào có thể tiêu rụng.
- Đởm phàn gia thêm thuốc trừ phong đởm có tác dụng thanh nhiệt.
Đởm phàn vị chua chát khô ráo thu liễm, khắc chế chuyển hóa được khối kết tụ, tiêu sưng tán độc, chữa đau răng nha cam, đau họng răng, viêm mũi (tỷ nội âm thực), nghẽn tắc mạch ngón chân, trĩ rò, giang mai, vết thương do giao búa, bạch điến phong, tất cả các chứng sưng đau, chữa đới hạ băng huyết, chữa tà khó nên tâm phế, đau mắt loét bờ mắt, chó cắn. Lưu ý, vị thuốc này có độc, nếu sau khi uống có trúng độc thì dùng cam thảo, sử dụng theo hướng dẫn của thầy thuốc. Phụ nữ có thai, cơ thể suy nhược, mất huyết, thiếu máu tuyệt đối không dùng.
DS Nguyễn Văn Hào (Nguyễn Tri Phương, Vũng Tàu)
