Theo sách Tuệ Tĩnh, cá mòi còn gọi lặc ngư có vị ngọt, tính bình không độc, tác dụng khai vị ấm trung tiêu, hòa 5 tạng, nấu canh hay kho ăn cũng ngon. Tài liệu gần đây cho biết, trong mỗi 100g cá mòi chứa khoảng 250 calo, trong đó khoảng 125 calo được cung cấp từ chất béo, một nửa còn lại được cung cấp từ protein. Đặc biệt, cá mòi rất giàu axit béo omega-3, vitamin D, Ca, P, K và Fe… dùng rất tốt giúp ngăn ngừa trẻ em còi, thai nhi chậm phát triển, người già sa sút trí tuệ, ngăn ngừa tim mạch huyết áp, gân xương yếu, hình thể khô khan ăn đều tốt.
Để chữa trẻ em còi, trí não chậm phát triển, dùng bài sườn nấu cá mòi gồm cá mòi, sườn heo, cà chua, cà rốt, khoai tây, hành tây, dầu ăn, gia vị. Phi hành tỏi sườn heo chín thơm, sau cho khoai tây, cà rốt, hành tây, nấu trước và tiếp cho cá mòi, cà chua vào sau nêm gia vi vừa đủ nấu chín nhừ là ăn. Tác dụng: Bổ khí huyết, ích tỳ thận, ăn giúp trị chứng tỳ khí hư ăn kém, huyết hư người gầy sút, da khô, tóc bạc sớm dùng đều tốt.
Đối với người tỳ vị hư, ăn kém gầy sút dùng bài cá mòi kho dưa chua gồm cá mòi, dưa cải muối, cà chua, dầu ăn gia vị mắm muối kho nhừ ăn. Tác dụng: Kiện tỳ, dưỡng khí huyết, ăn giúp trị chứng tỳ hư, người gầy sút, táo bón. Ngoài ra, những người thiểu năng tuần hoàn não có thể dùng bài canh cá mòi sốt cà chua gồm cá mòi hộp, cà chua, hành tây, thì là gia vị vừa đủ sốt ăn, khi ăn kèm với cải mầm, xà lách, rau quế, tía tô, rau thơm. Công năng: Bổ tâm tỳ, dưỡng khí huyết, trị chứng huyết hư, đau đầu, chóng mặt, khó ngủ. Những người hay quên, kém trí nhớ có thể ăn cá mòi sốt cà chua. Cách làm: Cá mòi hộp, cà chua, hành tây, rau xà lách, dầu ăn, đường, gia vị vừa đủ sốt ăn. Cà chua, hành gia vị sốt chín ăn kèm rau xà lách, húng quế, rau thơm, tác dụng ích tỳ, thận, dưỡng khí huyết, trị trẻ em chậm lớn, phụ nữ thai nhỏ, chứng huyết hư nhức mỏi, người gầy bị tim mạch huyết áp dùng đều tốt.
Lương y Nguyễn Văn Sáu (Bà Rịa - Vũng Tàu)
