Nếu biểu hiện lúc đầu kinh đều sau kinh ít dần, vài tháng có một lần là do khí huyết hư. Nếu người vốn yếu hay lạnh, không ham muốn tình dục là thận khí hư. Nếu người mập mạp, kinh ra hoàn cục, đau bụng là khí trệ huyết ứ.
Theo Đông y, phụ nữ kinh vài tháng một lần phần nhiều do khí huyết hư uất, vì thận khí bất túc xung nhâm hư tổn, vì tỳ hư thấp trệ. Bệnh liên quan vốn chức năng nội tạng kém, ăn uống sinh hoạt không tốt mà khí huyết hư, hoặc hay ăn ngọt béo mà sinh đàm thấp, khí trệ, huyết ứ. Phép trị bổ hư ích xung nhâm, kiện tỳ, khai uất hóa đàm thông trệ. Nếu người gầy yếu, tăng cường ăn vị bổ dưỡng huyết, tránh vị cay ấm tân tán. Người mập trọng dụng vị bổ khí hóa thấp, tránh vị thanh lương, thông kinh công phạt.
Dưới đây là phương thuốc theo thể chứng, vừa chữa bệnh vừa tăng cường sức khỏe rất thần hiệu.
Trị chứng kinh vài tháng hành một lần do “khí huyết hư uất”: Dùng bài Trợ tiên đơn “Phó thanh chủ” gia giảm gồm: Bạch thược sao 18g, bạch truật sao 12g, phục linh 20g, hoài sơn 20g, trần bì 20g, thỏ ty tử 14g, đỗ trọng sao 14g, chích thảo 6g. Sắc uống khoảng 4 thang, bệnh lâu dùng thêm rất hay.
Công dụng: Bổ khí huyết kiện tỳ, ích thận, dưỡng can khai uất, trị chứng vì khí huyết hư uất, tỳ hư không sinh huyết mà âm huyết hư, huyết hải khô can, xung nhâm không điều hòa khí huyết toàn thân mà vài tháng hành kinh một lần, chứng kinh ít.
Gia giảm: Nếu mệt mỏi, có khí hư gia nhân sâm, hoàng kỳ. Gầy gò khô khan, huyết hư gia thục địa, xuyên khung. Lạnh nhiều huyết hàn gia nhục quế, sinh khương. Nóng lạnh can uất gia sài hồ, thanh bì. Thận yếu, đau lưng gia tục đoạn, bá tử nhân. Có kinh đau bụng do huyết hàn uất trệ hoặc hiếm muộn phối hợp bài Ôn kinh thang. Người mệt mỏi, khí huyết đều hư phối hợp bài Thập toàn.
Kiêng kỵ: Chứng huyết nhiệt, kinh trước kỳ ra nhiều, hoặc chứng có kinh phát sốt nóng lạnh, cầu táo khó, tiểu vàng buốt gắt.
Trị chứng kinh vài tháng hành một lần do “Thận xung nhâm hư”: Dùng bài Bổ thận ích xung nhâm thang gồm: Thục địa 40g, hoài sơn 18g, ba kích 14g, sơn thù 14g, nhục thung dung 12g, đơn bì 18g, phục linh 12g, đỗ trọng sao12g, ngưu tất 12g, nhục quế 6g, trạch tả 12g. Làm hoàn hoặc sắc uống.
Tác dụng: Bổ thận, dưỡng huyết, ích xung nhâm… Trị chứng kinh vài tháng một lần vì thận khí hư xung nhâm không điều hòa huyết mạch. Bài còn chữa kinh không đều, kinh sau ngày định kỳ, tử cung lạnh, hiếm muộn rất hay. Phụ nữ khi thận khí vượng, mạch xung mạch, nhâm mạch nhờ đó có năng lực để hành kinh, có thai, ngược lại thì có thể phát sinh nhiều bệnh tật.
Gia giảm: Nếu người lạnh, kinh màu lợt do hỏa hư, gia phụ tử 4-6g, bội nhục quế. Người nóng kinh màu đỏ, màu tím do hỏa vượng giảm hoặc bỏ nhục quế, bội thục địa, bạch thược, đơn bì.
Kiêng kỵ: Chứng huyết nhiệt kinh trước kỳ ra nhiều, màu tím màu đen. Chứng hành kinh đại tiện ra máu, hoặc xuất huyết mũi miệng.
Trị chứng kinh vài tháng hành một lần do “Tỳ hư trệ”: Dùng bài Bổ tỳ hóa thấp thang gồm: Nhân sâm 14g, chích kỳ 16g, đương quy 20g, xuyên khung 20g, bạch truật sao 14g, trần bì 14g, phục linh 16g, bán hạ 8g, chích thảo 4g. Sắc hoặc làm hoàn uống.
Tác dụng: Bổ khí sinh huyết, kiện tỳ hóa thấp thông trệ. Chữa chứng vì khí hư huyết kém, vì tỳ hư mất khả năng vận hóa sinh đàm thấp ứ trệ kinh lạc mà vài tháng một lần, chứng liên quan đến khí huyết hư đàm thấp. Khi tỳ vận hóa tốt ăn ngon khí huyết hiệp điều kinh nguyệt tốt đúng kỳ.
Gia giảm: Nếu kèm sợ lạnh có hàn gia quế chi, ngải diệp, trạch lan. Đau bụng huyết ứ gia huyền hồ, tam thất. Đau lưng, thận yếu gia thỏ ty tử, ba kích. Người mập phì do tỳ hư, thủy thấp hư gia thương truật, tô tử.
Kiêng kỵ: Chứng huyết nhiệt kinh ra nhiều, kinh trước kỳ màu đỏ, chứng vị nhiệt cầu táo khó kinh ít có huyết ứ.
