Theo Đông y, hoa cúc có tính mát, vị hơi đắng, đi vào kinh phế, kinh can, có tác dụng trị đau đầu, choáng váng, chóng mặt, hoa mắt, mất ngủ….Các thành phần hoạt chất trong tinh dầu hoa cúc là Bisabolol được coi là có tác dụng chống kích ứng, chống viêm và chống vi khuẩn.

Trà cúc hoa + hoa đại: Hoa đại 20 - 30g hãm hoặc sắc lấy nước uống thay trà, có thể phối hợp thêm với hoa hoè 12g, cúc hoa 12g và thảo quyết minh 12g. Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, dịch chiết hoa đại có tác dụng hạ huyết áp khá rõ rệt. Kinh nghiệm dân gian cho rằng hoa đại trắng có tác dụng mạnh hơn hoa đại đỏ và hoa đại vàng.

Trà cúc hoa + sơn tra: Cúc hoa 15g,  ngân hoa 15g, cúc hoa 15g, sơn tra 30g, tang diệp (lá dâu) 10g. Tất cả tán vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 phút thì dùng được, uống thay trà, mỗi ngày 1 thang, uống liên tục 20 ngày là một liệu trình. Công dụng: Sơ phong tán nhiệt, bình can tiềm dương, hạ mỡ máu và hạ huyết áp, dùng thích hợp cho những trường hợp cao huyết có kèm theo rối loạn lipid máu. Trong bài, ba vị cúc hoa, sơn tra và tang diệp đều có tác dụng hạ huyết áp, sơn tra và cúc hoa còn có khả năng hạ mỡ máu và tăng cường lượng máu nuôi dưỡng cơ tim.

Trà dã cúc hoa + hoa hòe: Tề thái hoa 10g, dã cúc hoa 10g, hoè hoa 10g. Cả ba vị cho vào bình kín, hãm với nước sôi sau chừng 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Thanh nhiệt lương huyết, giáng áp và làm sáng mắt, dùng thích hợp cho những người bị cao huyết áp thuộc thể ”Can uất hoá hoả” với các triệu chứng như đã nêu ở trên. Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, tề thái hoa, dã cúc hoa và hoè hoa đều có tác dụng hạ huyết áp, riêng hoè hoa còn có khả năng làm hạ mỡ máu, tăng cường sức bền thành mạch máu, lợi niệu và cải thiện sức co bóp cơ tim nên rất có lợi cho người bị cao huyết áp.

 Trà song cúc: Cúc bách nhật (còn gọi là thiên nhật hồng, bách nhật hồng) 20g, dã cúc hoa 20g. Hai vị đem sắc kỹ lấy nước uống thay trà trong ngày. Công dụng:Thanh can tán kết, tiêu thũng giải độc, giáng áp, dùng thích hợp cho người bị cao huyết áp thuộc thể Can uất hoá hoả. Bài này nếu gia thêm hạ khô thảo 30 thì hiệu quả càng tốt.

Ngoài ra có thể nấu cháo hoa cúc: Cúc hoa lượng tuỳ ý, thu hái vào mùa thu, đem sấy hoặc phơi khô rồi tán thành bột mịn, đựng trong lọ kín để dùng dần. Mỗi ngày lấy 10 - 15g bột thuốc ninh với 60 - 100g gạo tẻ thành cháo, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Sơ phong tán nhiệt, thanh can giáng hoả, giáng áp, dùng thích hợp cho người bị cao huyết áp thuộc thể Can uất hoá hoả biểu hiện bằng các triệu chứng đau đầu, hoa mắt chóng mặt, mắt đỏ, mặt đỏ, hay cáu giận, miệng đắng họng khát, tiểu tiện vàng sẻn, chất lưỡi đỏ...

BS Khánh Hiển (Bệnh viện T.Ư Quân đội 108)