Bệnh nhân nhiễm Covid-19 biểu hiện triệu chứng ở nhiều cơ quan, trong đó có biểu hiện ngoài da. Trong 1.009 trường hợp mắc Covid-19 ở Vũ Hán, chỉ có 0.2% bệnh nhân có tổn thương da. Gần đây, biểu hiện da của nhiễm Covid-19 được quan tâm nhiều hơn. Một nghiên cứu công bố vào cuối tháng 3/2020 trên 88 bệnh nhân ở Italia, có 18 bệnh nhân (20.4%) có triệu chứng da, trong đó có 8 bệnh nhân có tổn thương da ở thời điểm khởi phát, 10 bệnh nhân xuất hiện tổn thương trong thời gian nằm viện.
Ban dạng sần mảng đa dạng: Ban dạng sẩn mảng là tổn thương da thường gặp nhất, gặp ở 47% bệnh nhân trong một nghiên cứu trên 375 bệnh nhân Tây Ban Nha nhiễm Covid-19 được công bố vào cuối tháng 4/2020. Tổn thương thường ở thân mình, tay chân, ít gặp ở trẻ em. Ban có thể xuất hiện ở thời điểm khởi phát, nhưng thường gặp hơn ở giai đoạn sau của bệnh. Một số tổn thương được mô tả tương tự trong bệnh vảy phấn hồng.
 |
| Tổn thương dạng sẩn, mảng đa dạng ở bệnh nhân nhiễm Covid-19 đã xác định. |
Ngón chân Covid: Tổn thương đầu cực dạng cước. Tổn thương là các mảng đỏ-tím, thường ở ngón tay, khuỷu, ngón chân, mặt bên bàn chân, có thể sưng nề hoặc không. Tổn thương xuất hiện ngay khi không gặp lạnh và thường không kèm theo các bệnh khác liên quan đến cước da. Các tổn thương dạng cước đầu cực do lạnh thông thường thường ở đầu ngón chân, phù nề, tự giới hạn. Ngược lại, tổn thương ngón chân Covid thường có triệu chứng nặng nề hơn như ngứa (30%), đau (32%), bỏng rát, có thể dẫn tới loét và thời gian hồi phục lâu hơn. Tổn thương gặp chủ yếu ở các bệnh nhân trẻ tuổi.
Cơ chế bệnh sinh chưa rõ, có thể liên quan đến quá trình viêm gây ra tổn thương mạch. Tổn thương dạng cước xuất hiện trong 80 trong tổng số 318 trường hợp trong nghiên cứu của Hội Da liễu Hoa Kỳ, trong nghiên cứu của Tây Ban Nha trên 375 bệnh nhân, có 19% bệnh nhân có tổn thương dạng cước, có thể xuất hiện ở giai đoạn muộn hoặc giai đoạn sau nhiễm virus.
Trong một nghiên cứu, 55% bệnh nhân có tổn thương đầu cực dạng cước nhiễm Covid-19 mức độ nhẹ, 98% bệnh nhân điều trị ngoại trú.
Viêm mạch dạng livedo (dạng lưới), viêm mạch hoại tử: Có liên quan đến các trường hợp nhiễm Covid-19 mức độ nặng. Trong 11 bệnh nhân Covid-19 được báo cáo có viêm mạch dạng lưới, tất cả đều phải nhập viện và 9 bệnh nhân có hội chứng suy hô hấp cấp. Tổn thương kèm theo các rối loạn về đông cầm máu và có liên quan đến huyết khối động mạch phổi.
Mày đay: Mày đay cấp có hoặc không có sốt là một dấu hiệu của nhiễm Covid-19. Tỷ lệ mày đay ở nghiên cứu trên 375 ca của Tây Ban Nha là 19% (73 bệnh nhân), trong đó có một ca bệnh nguy kịch. Tổn thương thường kèm theo ngứa (92%), và cải thiện khi dùng thuốc kháng histamin.
Phản ứng mụn nước dạng thủy đậu: Tổn thương mụn nước nhỏ dạng thuỷ đậu kèm ngứa (68%) thường phân bố ở phân mình, hay gặp ở người trung tuổi và xuất hiện trên 9% trong số 375 trường hợp nhiễm Covid-19. Theo một nghiên cứu trên 24 bệnh nhân, sự xuất hiện các tổn thương mụn nước, mụn mủ, sẩn thường từ ngày 4 - 30 sau khi khởi phát, tự hết sau 10 ngày. PCR virus Covid-19 tại tổn thương thực hiện trên 40 bệnh nhân ở một nghiên cứu khác đều âm tính.
Hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em: Tập hợp các triệu chứng như ban đỏ đa hình thái ở tay chân, viêm niêm mạc miệng, viêm kết mạc, Kawwasaki được báo cáo trên 10 trẻ Italia nhiễm Covid-19. Các trường hợp tương tự cũng được ghi nhận ở Anh, Mỹ và một số quốc gia khác.
Một số tổn thương ít gặp hơn trên bệnh nhân nhiễm Covid-19 là tổn thương sẩn bong vảy, tổn thương dạng hồng ban đa dạng (hay gặp ở trẻ nhỏ), tổn thương dạng sốt xuất huyết Dengue, chấm xuất huyết, hoại tử, tổn thương niêm mạc, rụng tóc androgen…
Một số trẻ sinh ra từ các bà mẹ nhiễm Covid-19 cũng có một vài ban da thoáng qua. Trên 65 phụ nữ mang thai Trung Quốc nhiễm Covid-19, sinh ra 67 trẻ, có 2 trẻ có ban sơ sinh, dạng mảng sẩn lan toả, hoặc dát đỏ, biến mất sau 10 ngày mà không cần điều trị
Hầu hết các tổn thương da ở bệnh nhân Covid-19 đều tự khỏi sau khi hồi phục.
PGS.TS Lê Hữu Doanh – BSNT Hồ Phương Thùy (Bệnh viện Da liễu T.Ư)
