 |
| Gà ác hầm chữa nhiều bệnh phụ nữ. |
Gà ác, còn được gọi là ô cốt kê, ô kê (gà đen) có đặc trưng bởi bộ lông trắng không mượt, nhưng toàn bộ da, mắt, thịt và xương đều đen, chân đen có 5 ngón.
Theo dinh dưỡng học cổ truyền, gà ác vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ can thận, ích khí huyết, dưỡng âm thoái nhiệt, thường được dùng để chữa các chứng bệnh hư nhược, tiêu khát (đái đường), đi tả lâu ngày do tỳ hư, lỵ lâu ngày, chán ăn, đới hạ (khí hư), di tinh, hoạt tinh, cốt chưng (nóng âm ỉ trong xương), đạo hãn (ra mồ hôi trộm), kinh nguyệt không đều...
Theo dinh dưỡng học hiện đại, thịt gà ác ít lipid, rất giàu protid, có chừng 18 loại axit amin, nhiều vitamin như A, B1, B2, B6, B12, E, PP... và các nguyên tố vi lượng như K, Na, Ca, Fe, Mg, Mn, Cu... Cứ trong 100g thịt gà ác có chừng 22,3g protid (thịt gà ta chỉ số này là 18,2 - 20,3g), 2,3g lipid (thịt gà ta chỉ số này là 7,5 - 10,5g), 17 mg Ca, 2,3 mg Fe, 210 mg P...
Trên thực tế, để nâng cao công dụng của gà ác, người xưa thường phối hợp thứ thực phẩm quý giá này với một số dược liệu và chế biến thành những món ăn - bài thuốc (dược thiện) vừa dễ dùng lại vừa phát huy triệt để công dụng chữa bệnh của gà ác.
Kinh nguyệt không đều: Ô cốt kê 1 con, đương quy 10g, thục địa 10g, bạch thược 10g, tri mẫu 10g, địa cốt bì 10g. Cách chế: Gà làm thịt, bỏ lông và nội tạng, chặt miếng; Các vị thuốc rửa sạch. Tất cả cho vào nồi hầm thật nhừ, chế đủ gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Bổ huyết điều kinh, thường dùng cho những phụ nữ kinh nguyệt không đều.
Nam giới di tinh, phụ nữ khí hư màu trắng: Ô cốt kê 1 con, hạt sen trắng 15g, khiếm thực 15g, gạo nếp 150g. cách chế: Gà làm thịt, bỏ lông và nội tạng, chặt miếng; hạt sen bỏ lõi; khiếm thực và gạo nếp rửa sạch. Tất cả cho vào nồi nấu thành cháo, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Bổ tỳ thận, cố tinh chỉ đới, thường dùng cho những nam giới bị di tinh, phụ nữ khí hư có màu trắng đục.
Thống kinh: Ô cốt kê 1 con, hoàng kỳ 100g. Cách chế: Gà ác làm thịt, bỏ lông và nội tạng, chặt miếng; Hoàng kỳ rửa sạch, cắt đoạn. Tất cả cho vào nồi hầm thật nhừ, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Bổ huyết điều kinh, thường dùng cho phụ nữ thống kinh, trước kỳ kinh 3 ngày nên dùng liên tục trong 5 ngày.
Tử cung xuất huyết: Ô cốt kê 1 con, ngải cứu 20g, hoàng tửu 30 ml. Cách chế: Gà ác làm thịt, bỏ lông và nội tạng, chặt miếng; Ngải cứu rửa sạch, cắt đoạn. Tất cả đem hấp cách thuỷ, ăn nóng. Công dụng: Bổ hư ôn trung, thường dùng cho những trường hợp tử cung xuất huyết.
Suy nhược cơ thể sau sinh con: Gà ác 1 con, đương quy 20g, hoài sơn 20g, hạt sen 50g. Cách chế: Gà ác làm thịt (bóp chết không cắt tiết), bỏ lông và nội tạng, chặt miếng; Các vị thuốc rửa sạch rồi cho vào bụng gà, khâu kín. Tất cả đem hầm thật nhừ, chế đủ gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Bổ can thận, ích khí huyết, thường dùng cho những người bị suy nhược cơ thể, phụ nữ sau khi sinh con, người mới ốm dậy...
BS Khánh Hiển (Bệnh viện T.Ư Quân đội 108)
