Hội chứng Cushing do u tiết hormon kích thích vỏ thượng thận
Các bác sĩ Khoa Nội tiết, Bệnh viện Bạch Mai vừa phẫu thuật mổ cắt tuyến thượng thận 2 bên cứu sống chị Bùi Thị V. (40 tuổi) bị Cushing lạc chỗ gây nhiều biến chứng nặng nề khắp cơ thể. 3 năm trước, chị V. thấy tăng cân nhiều (tăng 9kg), da mỏng, xuất hiện các vết rạn da rộng ở vùng bụng và đùi, béo mặt, bụng to. Đặc biệt, chị V. bị mắc chứng mất ngủ, rối loạn lo lắng dẫn đến suy giảm trí nhớ rõ rệt. Tình trạng bệnh kéo dài, bệnh nhân đi khám nhiều nơi nhưng không rõ nguyên nhân, lại thêm nhiều bệnh khác như bị đục thủy tinh thể, tăng huyết áp, đái tháo đường, loãng xương, teo cơ...
Chị V. nhập trong tình trạng phù toàn thân. Kết quả xét nghiệm cortisol máu tăng cao, chị được chẩn đoán hội chứng Cushing (là bệnh do tuyến thượng thận tăng tiết cortisol kéo dài, liên tục) nhưng hình ảnh không tìm thấy các nguyên nhân phổ biến như u tuyến thượng thận hay u tuyến yên. Xét nghiệm chuyên sâu xác định chị V. mắc hội chứng Cushing do u tiết hormon kích thích vỏ thượng thận (ACTH) lạc chỗ. Đây là nguyên nhân khiến nồng độ cortisol máu quá cao, dẫn đến một loạt biến chứng như đái tháo thường, tăng huyết áp, đục thủy tinh thể 2 mắt, loãng xương gây xẹp đốt sống và glocom mắt...
Do tình trạng của bệnh nhân xấu và nếu không được điều trị kịp thời có nguy cơ tử vong trong vòng 3 - 6 tháng, các bác sĩ đã quyết định mổ nội soi cắt tuyến thượng thận 2 bên, là nơi sản xuất ra cortisol. Đây là một phương pháp đã được áp dụng tại một số nước trên thế giới nhưng hiếm khi được thực hiện ở Việt Nam.
Sau mổ, chị V. tiếp tục được đều trị chỉnh liều các hormon tuyến thượng thận thay thế và sau 3 tuần, bệnh tiến triển tốt, hết phù, huyết áp ổn định 130/80mmHg mà chỉ cần 1 loại thuốc (thay vì phải dùng 2 thuốc như trước), đặc biệt là đường huyết trở về bình thường không phải dùng thuốc, bệnh nhân có thể ăn ngủ được, tinh thần tốt, tự làm các hoạt động cá nhân tại giường và tập đi lại. Sau 2 tháng bệnh nhân được ra viện.
Theo BS Nguyễn Đình Đức, Bệnh viện Bạch Mai, hội chứng Cushing là một bệnh nội tiết do rối loạn sản xuất hormon vỏ thượng thận gây tăng mạn tính hormon glucocorticoids không kìm hãm được. Bệnh xuất hiện sớm nhưng các dấu hiệu lâm sàng thường kín đáo và muộn. Người bệnh thường không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời nên để lại những hậu quả nặng nề về thể chất và tinh thần, gây ra những biến chứng nguy hiểm cho tính mạng.
Cẩn thận khi dùng thuốc
Các chuyên gia nội tiết cho biết, có nhiều nguyên nhân dẫn tới Cushing như: Bệnh Cushing do u tuyến yên tăng tiết ACTH; Hội chứng Cushing (hội chứng không phụ thuộc ACTH) do u tế bào lớp bó vỏ thượng thận tăng tiết cortisol; Hội chứng tăng tiết ACTH ngoại sinh do biểu hiện nội tiết của bệnh lý ác tính thường là ung thư phổi tế bào nhỏ, ung thư gan nguyên phát, ung thư dạ dày… Nhưng thường gặp nhất là hội chứng giả Cushing (Cushing do thuốc).
Đây là hậu quả của tình trạng lạm dụng thuốc corticoid kéo dài không có kiểm soát, thường gặp trong các bệnh lý cơ xương khớp, bệnh lý về máu, hen phế quản... đặc biệt, trong thời gian gần đây, một số bệnh nhân sử dụng thuốc Đông y không rõ nguồn gốc có chứa corticoid để giảm đau, chống dị ứng... Biến chứng nặng là suy thượng thập cấp, suy kiệt rối loạn điện giải nặng, nhiễm trùng cơ hội... đa số là do người bệnh bỏ thuốc đột ngột dẫn tới nồng độ cortisol huyết thanh giảm trong khi đó vỏ thượng thận bị ức chế bởi glucocorticoid ngoại lai chưa kịp hồi phục...
Vì vậy, BS Nguyễn Đình Đức khuyên, người dân nên cẩn thận khi dùng thuốc, chỉ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Khi có biểu hiện tăng cân, kèm theo các dấu hiệu đỏ da, da mỏng, xuất hiện các vết rạn da rộng ở vùng bụng và đùi, béo mặt, bụng to, mất ngủ, lo lắng, giảm tập trung, giảm trí nhớ, ở nữ có thể rối loạn kinh nguyệt, mất kinh, ở nam có thể giảm ham muốn tình dục… có thể là dấu hiệu gợi ý nghĩ đến hội chứng Cushing. Người bệnh cần đến các cơ sở y tế chuyên sâu để được chẩn đoán, điều trị đúng hướng, tránh để tình trạng bệnh kéo dài gây ra nhiều biến chứng nặng.
