Củ sắn dây có chứa các thành phần isoflavone như puerarin, daidzein và tinh bột. Vì sắn dây có tính hàn nên có công dụng giải nhiệt rất tốt. Theo y học cổ truyền, sắn dây gọi là cát căn. Cách chế cát căn đơn giản, rễ củ sắn bỏ vỏ ngoài thái mỏng, phơi sấy khô là dùng. Chế bột sắn bằng cách lấy củ sắn giã hoặc xay nhỏ, gạn nước vài lần lấy tinh bột phơi khô gọi là cát phấn. Ngoài ra, Đông y còn sử dụng cả lá- cát diệp, dây- cát man, hạt - cát cốc để làm thuốc.
Về giá trị dinh dưỡng, trong 100g sắn dây có chứa đến 700mg đạm, 0,7g protid, 18mg canxi, 84,3g glucid, 0,8g xenluloza, 20mg photpho, 84,3g tinh bột, 1,5mg sắt và nhiều dưỡng chất khác. Củ sắn dây chứa flavonoid - chất chống oxy hóa cao giúp tăng cường lưu thông máu, ngăn ngừa những triệu chứng lão hóa sớm như nám, sạm da. Bột sắn dây rất tốt cho tiêu hóa, ngăn ngừa chứng viêm loét dạ dày, hội chứng ruột kích thích, giúp ăn ngon miệng, hấp thụ được các dưỡng chất dinh dưỡng tốt cho cơ thể, giúp cải thiện cân nặng. Bột sắn dây cũng là nguồn cung cấp sắt tự nhiên vô cùng tốt. Chỉ cần uống 1 cốc bột sắn dây đã bổ sung được một lượng sắt cần thiết cho cơ thể mỗi ngày, giúp ngăn ngừa và chống thiếu máu. Đối với hệ xương khớp, uống 1 cốc sắn dây cũng giúp cung cấp một lượng canxi đáng kể cho cơ thể. Vào mùa hè, sau các hoạt động thể thao, người lớn và trẻ nhỏ được khuyên uống một cốc sắn dây để bồi bổ sức khỏe xương khớp, tăng cường mật độ xương và chống lại các bệnh về xương khớp sau này.
Về công dụng trị bệnh, để chữa cảm sốt, nhân dân hay dùng khoảng 10 - 16g bột sắn dây pha với nước lọc để uống. Đi nắng về cảm nắng, nhức đầu, lấy một vài thìa bột sắn dây hòa với đường và nước để uống. Chữa nóng bụng, lấy bột sắn dây nguyên chất kết hợp với bột gạo tẻ, nấu lên ăn. Món này ăn thường xuyên cũng rất tốt cho sức khỏe. Chữa ù tai, nặng tai, điếc thần kinh do mọi nguyên nhân dùng cát căn 100g, cẩu kỷ 20g, thục địa 20g, khiếm thực 14g, đỗ trọng 14g sắc nước uống hoặc thêm gia vị vừa đủ hầm gà, giò heo ăn tuần vài lần. Mặc dù bột sắn dây tốt cho sức khỏe, thậm chí còn dùng làm thuốc, nhưng không nên quá lạm dụng. Tính hàn của sắn dây khiến bụng dễ bị đầy hơi, khó tiêu, vì vậy, trẻ nhỏ, người đang yếu, mới ốm dậy nếu uống bột sắn dây quá nhiều dễ bị đau quặn bụng từng cơn, tiêu lỏng. Để an toàn, mỗi ngày không nên uống nhiều hơn một ly nước pha sắn dây, bụng yếu nên uống chín.
Lương y Hoàng Tuyển (Hội Đông y Việt Nam)
