Phthalate gây rối loạn hormone giới tính

Phthalate có thể có mặt trong các sản phẩm nhựa và hóa mỹ phẩm

Những hoá chất có nhân chung phthalates bao gồm nhiều chất như: như monobutyl phthalate (MBP), diethylhexyl phthalate (DEHP), diethyl phthalate (DEP), dibutyl phthalate (DBP), diisodecyl phthalate (DIDP), diisononyl phthalate (DINP), benzylbutyl phthalate (BZBP), monomethyl phthalate (MMP)… được sử dụng nhiều trong các sản phẩm nhựa, chất dẻo, mỹ phẩm,… Không ít các nghiên cứu đã khẳng định những chất này mang nhiều tác hại đối với cơ thể, trong đó phải kể đến nguy cơ gây rối loạn hormone giới tính.

Theo TS.BS Trần Bá Thoại, Ủy viên BCH Hội Nội tiết Việt Nam, các dẫn xuất phthalate được xác định là các xenoestrogen – những chất có cấu trúc tương tự, có tác dụng giống như oestrogen (hormone sinh dục nữ) được đưa từ bên ngoài đưa vào cơ thể.

Trong cơ thể chúng ta, cả nam và nữ giới, đều tồn tại cả hai hormone sinh dục là oestrogen  và testosterone (hormone sinh dục nam). Cơ thể nữ vẫn sản xuất testosterone và cơ thể nam vẫn tiết ra oestrogen với hàm lượng nhỏ. Cả hai loại hormone này đều tham gia vào quá trình điều khiển các chức năng trong cơ thể con người.

Các xenoestrogen ngoại lai không chỉ ảnh hưởng đến oestrogen mà còn ảnh hưởng chung đến cả hệ thống sinh dục, giới tính chung của cơ thể, làm rối loạn nội tiết, cụ thể là làm rối loạn hệ thống hormone giới tính và gây ra dậy thì trước tuổi ở cả bé gái lẫn trai.

Chẳng hạn, ở bé gái, khi cơ thể chưa dậy nhưng bị tác động của một lượng lớn dẫn xuất phthalate, các xenoestrogen ngoại lai này sẽ kích hoạt vùng dưới đồi và tuyến yên tiết ra các hormone hướng dục “đánh thức” buồng trứng làm việc và gây ra dậy thì sớm.

Nhiều nghiên cứu khoa học nghiêm túc cho thấy các phthalate làm tăng nguy cơ lạc nội mạc tử cung cũng như ung thư vú ở phụ nữ. Những nghiên cứu trên động vật cũng cho thấy, các xenoestrogens làm rối loạn giai đoạn sinh tinh trùng, khiến cả số lượng lẫn hoạt động của tinh trùng đều giảm thấp.

Vì tác hại của các dẫn chất phthalate, nên hiện nay Nghị viện châu Âu không cho phép dùng DBP, DEHP trong đồ chơi trẻ em và cả mỹ phẩm. Người tiêu dùng hãy cố gắng hạn chế sử dụng các mỹ phẩm có mùi thơm từ hóa chất tổng hợp mà nên chọn dùng các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên. Cẩn thận khi dùng các sản phẩm nhựa, chất dẻo…là những sản phẩm có thể chứa các dẫn chất phthalate.

Tốt nhất, nên sử dụng vật đựng thực phẩm bằng sứ, thủy tinh; hạn chế sử dụng bao bì thực phẩm bằng nhựa, chất dẻo; nếu dùng phải tránh tiếp xúc với nhiệt độ cao để hạn chế nguy cơ thôi nhiễm hóa chất độc hại này. Tuyệt đối không sử dụng những đồ ăn, thức uống…. sử dụng DEHP làm chất phụ gia.

An Lê