Các nguyên nhân gây bại não
-Nhau thai bất thường không cung cấp đủ ôxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi.
-Bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con.
-Mẹ mắc các bệnh truyền nhiễm trong thai kỳ đầu.
-Trẻ đẻ thiếu tháng hoặc đẻ thấp cân.
-Thiếu ôxy kéo dài trong khi sinh hoặc vàng da nặng sau sinh.
Dấu hiệu sớm của bại não
Các dấu hiệu sớm của bại não thường khởi đầu trước 18 tháng tuổi. Cha mẹ là người đầu tiên cho rằng trẻ không phát triển được kỹ năng vận động bình thường. Trẻ chậm lẫy, chậm bò, chậm biết đi so với mốc phát triển bình thường. Trẻ bị giảm trương lực cơ: Chi mềm nhũn, buông thõng, hoặc tăng trương lực cơ: trẻ cứng đờ hoặc vận động cứng nhắc.
Dấu hiệu lâm sàng
Thể co cứng (chiếm 70-80 % các trường hợp) : Các cơ cứng nhắc và co cứng thường xuyên. Co cứng 2 chân hoặc nửa người , hay gặp nửa người trái.
Thể loạn trương lực (chiếm 10-20% các trường hợp) : Có những vận động bất thường ở 2 chân và 2 tay. Mặt nhăn nhó, nói khó, chảy nước dãi (là vận động bất thường ở mặt, lưỡi và cơ phát âm, tuy nhiên ít gặp). Các vận động bất thường này mất khi đi ngủ. Ở trẻ lớn biểu hiện viết chậm, không kiểm soát được động tác.
Thể thất điều (chiếm 5-10% các trường hợp): Bước đi khó khăn, loạng choạng, khó thực hiện động tác chính xác.Run tay, run chân.
Tuỳ theo vùng não bị tổn thương mà trên lâm sàng biểu hiện các triệu chứng đa dạng như co cứng gấp, nuốt khó, nói khó, rối loạn tư thế hoặc vận động. Có thể rối loạn chức năng các giác quan: điếc, mất ngửi, giảm thị lực. Đôi khi : co giật, chậm phát triển tâm thần, bất thường về hô hấp, rối loạn đái ỉa. mất khả năng học tập.
Phòng bệnh
Có nhiều biện pháp phòng bệnh bại não trước sinh. Bà mẹ cần được theo dõi và quản lý thai nghén chặt chẽ. Xét nghiệm yếu tố Rh, dự phòng hậu quả của bất đồng nhóm máu. Nếu có bất đồng nhóm máu thì trẻ phải được thay máu hoặc điềutrị vàng da ngay từ những ngày đầu sau sinh.
Các bà mẹ cần được phát hiện và điều trị các bệnh mạn tính, các bệnh nhiễm khuẩn đường sinh dục- tiết niệu, tiêm phòng bệnh Rubeol trước khi mang thai.
Tránh tiếp xúc tia phóng xạ, dùng thuốc và các chất kích thích trong quá trình thai nghén. Người mẹ phải khoẻ mạnh trước lúc thụ thai, chăm sóc trước sinh tốt, chế độ dinh dưỡng đầy đủ để tránh đẻ non tháng, thấp cân. Bảo vệ trẻ không bị các bệnh nhiễm trùng và chấn thương sọ não.
BS.NGÔ VĂN TUẤN
(Phòng khám đa khoa Lý Nam Đế, TP Huế)
