Nguyên nhân gây trĩ gồm nhiều yếu tố. Bệnh nhân bị viêm đại tràng mãn tính, đi ngoài hay rặn do táo bón, người bị viêm gan, xơ gan mạn tính, các tĩnh mạch giãn lâu ngày làm huyết quản thoát ra. Những người lao động nặng, khuân vác cả ngày, những người có môi trường làm việc đứng lâu hay ngồi nhiều, chị em phụ nữ sinh nở nhiều lần, mỗi lần mang thai cơ mông và thành bụng chèn ép xuống gây giãn tĩnh mạch. Cuối cùng là người cao tuổi hay mắc bệnh này. Dù trĩ nội hay trĩ ngoại, lâu dần bệnh nhân sẽ mắc bệnh thiếu máu do đi ngoài ra máu tươi, có hội chứng nhiễm trùng do búi trĩ thoát ra ngoài hậu môn, do cọ sát gây đau, nóng rát, đi lại rất khó khăn...
Trĩ nội hay ngoại đều được phân chia làm 4 thời kỳ. Nên điều trị sớm ở thời kỳ 1 và 2 khả năng hồi phục nhanh. Đến thời kỳ 3 và 4 cơ thể mất máu, gầy xanh kèm theo hội chứng nhiễm trùng búi trĩ, hoại tử phải can thiệp bằng phương pháp ngoại khoa, còn lại điều trị bảo tồn.
Người ta có thể điều trị bằng thuốc Tây, thuốc Nam, thuốc Bắc, châm cứu hay laser nhưng chế độ dinh dưỡng cho bệnh này vô cùng quan trọng. Cần chọn thức ăn mát, nhuận tràng, có nhiều chất xơ, rau xanh, hoa quả ít ngọt, thanh mát. Tránh thức ăn cay nóng, rượu, bia, ớt… uống loại nước lợi tiểu, chống táo bón như lá vối, lá rau má, lá dấp cá, lá rau kinh giới. Dưới đây là một số món ăn cho người mắc trĩ.
Canh hạt sen thịt nạc: Hạt sen 50g, thịt lợn nạc 100g, măng tươi 100g, Gia vị vừa đủ, hành lá rau thơm. Ướp thịt 10 phút với gia vị, đem xào qua, cho nước và đun sôi, cho măng và hạt sen vào ninh nhừ, canh được nêm gia vị vừa đủ ăn nguội, cho hành và rau thơm vào cho tăng vị ngon. Món ăn này rất tốt cho bệnh trĩ, vừa có chất xơ, vị mát, vừa thanh nhiệt, an thần và co búi trĩ, tuần ăn 3 lần.
Thịt gà, hoài sơn, đông trùng: Thịt gà 100g, hoài sơn 30g, đông trùng hạ thảo 10g (có thể dùng dạng bột, dạng nước, dạng viên và con đông trùng). Thịt gà thái miếng vừa ăn, ướp gia vị 10 phút, đem xào qua cho nước vừa đủ, đun sôi, cho hoài sơn đun chín, khi bắc ra cho đông trùng trộn đều vào bát canh ăn nguội. Món canh gà đủ dinh dưỡng cho cơ thể về đạm, tinh bột, không có mỡ. Đông trùng tăng sức đề kháng, cầm máu, tránh táo bón, co búi trĩ, tuần ăn 3 lần.
Cháo cá diếc táo tàu: Cá diếc 2 - 3 con, gạo 50g, táo tàu 7 - 9 quả. Cho cá vào nấu cháo, nấu nhừ, cho 1 - 2 lát gừng cho thơm, cho táo tầu ninh kỹ, cháo chín ăn nóng, thêm chút rau thì là. Cháo cá tốt cho tiêu hóa, bổ tỳ dưỡng vị, chống táo bón, co thành mạch, cầm máu, nâng cao sức đề kháng.
Cần uống thêm các loại nước rau má, rau sam, rau diếp cá, những chất mát hằng ngày, kiêng cay nóng.
BS Đức Quang (Viện Châm cứu T.Ư)
