Thiếu sữa có nhiều nguyên nhân, do ăn uống không đủ chất, lao động quá sức, môi trường làm việc độc hại hoặc cường độ làm việc căng thẳng, lo nghĩ nhiều hoặc do sức ép từ nhiều phía... Tất cả yếu tố trên dẫn đến khí huyết hư. Cả thời gian dài mang nặng đẻ đau, người mẹ mất nhiều máu dẫn đến khí suy, huyết kém, các tuyến sữa không phát triển. Mặt khác, do phải lo nghĩ nhiều làm cho can khí uất kết, tinh thần không thoải mái, kinh mạch không thông, gây ra sự tuần hoàn khí huyết bị trở ngại, dẫn đến thiếu sữa. Sau đây là các thể bệnh thiếu sữa và cách chữa trị.
Thể khí huyết hư: Sau đẻ chị em thấy người mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, da khô, thở yếu, tim hồi hộp, ăn ít, ngủ kém, chân tay lạnh, ngực nhỏ, vú không căng, sữa ít hoặc không có sữa, vắt mãi không ra, đại tiện sền sệt, hay đi tiểu, chất lưỡi nhợt, rêu trắng, mạch trầm tế.
Bài thuốc : Đẳng sâm 20g, thông thảo 10g, ý dĩ 20g, hoàng kỳ 20g, mạch môn 12g, đương quy 20g, cát cánh 12g, móng giò lợn 2 cái. Lấy nước sắc thang thuốc, đem nấu cháo móng giò và ý dĩ, ăn kiên trì từ 1-2 tuần, sữa sẽ nhiều dần lên. Ngoài ra còn kết hợp ăn cháo gạo nếp nấu với chân chó đen và hạt sen, ý dĩ để tăng cường tiết sữa. Kết hợp ăn nhiều hoa quả tươi, rau xanh và uống sữa.
Thể can khí uất kết: Người háo nhiệt, nóng trong, đau tức ngực sườn, lúc nóng lúc rét, vú căng, sữa ít vắt không ra, miệng đắng, môi khô, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác.
Bài thuốc: Đương quy 16g, xuyên khung 12g, thiên hoa phấn 15g, ngưu tất 12g, bạch thược 10g, mộc thông 12g, cam thảo 4g, sinh địa 16g, sài hồ 6g, sắc uống ngày 1 thang trong ngày.
Có thể ăn thêm cháo phật thủ, móng giò gạo nếp ninh nhừ và cháo thông thảo, cho hành, mùi, gia vị vừa đủ, ăn đều 1 tháng. Luôn giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ, tránh lo âu buồn phiền. Vệ sinh hai bầu vú sạch sẽ kết hợp xoa bóp hàng ngày để vú kích thích tiết ra sữa.
BS Kim Ngân (Viện Châm cứu T.Ư)
