Bệnh máu ác tính
Đa u tủy xương (hay còn gọi là bệnh Kahler) là một trong các bệnh máu ác tính, đặc trưng bởi sự tăng sinh ác tính của tương bào trong tủy xương và một số cơ quan khác. Tương bào là một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch và chúng tiết ra các kháng thể miễn dịch giúp giữ cho cơ thể khỏe mạnh. Khi các tương bào trở thành ác tính , chúng sẽ nhân lên không kiểm soát và trở thành bệnh đa u tủy xương.
Bệnh nhân đa u tủy xương có thể gặp các vấn đề khó khăn khi ăn uống do bệnh gây nên hoặc tác dụng phụ của điều trị. Tuy nhiên chế độ ăn uống hợp lý và dinh dưỡng cho bệnh nhân đa u tủy xương thích hợp sẽ là cơ sở để bệnh nhân đạt được sự cân bằng các chất dinh dưỡng nạp vào cơ thể để có thể nâng cao thể chất và hạn chế tác động tiêu cực của các phương pháp điều trị.
Trong chăm sóc bệnh nhân đa u tủy xương, vấn đề dinh dưỡng là một trong các vấn đề quan trọng hàng đầu. Sử dụng các loại thực phẩm thích hợp trong các chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân đa u tủy xương sẽ giúp đảm bảo thể chất và hạn chế các các dụng phụ do điều trị gây nên.
 |
Chuyên gia mách cách ăn cho bệnh nhân đa u tủy xương nhanh hồi phục |
Các thực phẩm nên sử dụng trong chế độ dinh dưỡng cho người bệnh đa u tủy xương
Bổ sung chất đạm cho bệnh nhân đa u tủy xương: Trong chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân đa u tủy xương nên được bổ sung các loại thực phẩm giàu protein. Các loại acid amin có trong những thực phẩm này có thể giúp ích cho quá trình hồi phục các tổn thương do bệnh gây nên, đồng thời hỗ trợ tích cực cho sự hoạt động của hệ thống miễn dịch.
Những loại thực phẩm giàu protein nên có trong tất cả các bữa ăn của người bị đa u tủy xương, cả bữa chính lẫn bữa phụ. Những thực phẩm nên sử dụng để bổ sung protein cho người bệnh đa u tủy xương khá đa dạng, có thể kể đến như thịt gà, cá, trứng, sữa ít béo, đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành.
Ăn nhiều rau quả hơn hằng ngày: Bệnh nhân đa u tủy xương được khuyến khích nên tăng cường sử dụng nhiều rau quả hơn. Các loại rau quả trong chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân đa u tủy xương là một nguồn dồi dào cung cấp các chất chống oxy hóa, vitamin, khoáng chất và cả chất xơ.
Những chất này có thể có tác dụng tích cực trong việc tái thiết lại các tổ chức tổn thương trên cơ thể bệnh nhân, ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh và chống lại các tác dụng phụ của điều trị (đặc biệt là táo bón do hóa trị).
Tăng cường sử dụng ngũ cốc nguyên hạt: Trong các loại ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, ngũ cốc, gạo lức,... có chứa một nguồn dồi dào carbonhydrat. Sự cung cấp đầy đủ carbonhydrat trong chế độ ăn sẽ giúp bệnh nhân luôn được cung cấp đầy đủ năng lượng để đáp ứng các nhu cầu hoạt động của cơ thể.
Đồng thời ngoài vai trò cung cấp năng lượng, các loại thực phẩm này còn là nguồn cung cấp đáng kể chất xơ cho cơ thể.
Sử dụng các loại chất béo lành mạnh: Chất béo trong chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân đa u tủy xương được biết đến với vai trò là nguồn cung cấp dinh dưỡng quan trọng và là điều kiện để cơ thể có thể hấp thu tốt hơn một số loại vitamin tan trong dầu như vitamin A, D, E, K,...
Tuy nhiên, khi sử dụng chất béo trong chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân đa u tủy xương, nên sử dụng nhiều hơn các loại chất béo lành mạnh (chất béo của thực vật , cá) và hạn chế các loại chất béo không tốt ( có ở hầu hết chất béo từ động vật), đảm bảo sự cân bằng tỷ lệ giữa các loại chất béo sử dụng.
Bổ sung canxi và vitamin D: Canxi là thành phần quan trọng trong việc xây dựng và duy trì sức khỏe của xương. Người bệnh nên tăng cường lượng canxi trong chế độ ăn hàng ngày. Thực phẩm giàu canxi bao gồm sữa và các sản phẩm từ sữa, củ cải đường, mỡ cá, hạt chia, hạt điều và các loại rau xanh lá như rau bina, cải xoong và bông cải.
Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong quá trình hấp thụ canxi. Người bệnh đa u tủy xương thường có khả năng hấp thụ canxi kém, do đó, bổ sung vitamin D sẽ giúp tăng cường quá trình này. Ánh sáng mặt trời là một nguồn tự nhiên của vitamin D, nhưng người bệnh cần kiểm tra với bác sĩ để biết thêm về việc bổ sung vitamin D qua thực phẩm hoặc thuốc bổ sung.
Để đảm bảo dinh dưỡng phù hợp nhất, người bệnh có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia về dinh dưỡng để nhận được lời khuyên tốt nhất.
Một số thực phẩm không nên dùng cho người bệnh.
Trong quá trình điều trị, hệ tiêu hóa của bệnh nhân có thể bị tổn thương do các phương pháp điều trị như hóa trị hay xạ trị. Vì vậy việc sử dụng các loại thức ăn có tính chất kích thích như đồ ăn cay, nóng có thể khiến bệnh nhân cảm thấy khó chịu khi ăn, hoặc có cảm giác buồn nôn, nôn,...
Vì vậy, trong chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân đa u tủy xương không nên sử dụng quá nhiều gia vị và các loại thực phẩm cay nóng để chế biến. Thay vào đó hãy sử dụng các loại thức ăn thanh đạm, điều này sẽ có lợi cho người bệnh .
– Thịt, cá, rau ở dạng sống hoặc tái sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn do hệ miễn dịch của bệnh nhân yếu, vậy nên tất cả phải được nấu chín trước khi sử dụng.
– Các chất kích thích như đồ uống có cồn, rượu, bia,…. bởi những thực phẩm này có thể gây nên nhiều tác hại đối với cơ thể, làm giảm hiệu quả điều trị và thậm chí gia tăng nguy cơ tái phát bệnh.
– Hạn chế ăn các loại thịt đỏ, thực phẩm chứa quá nhiều chất béo, thực phẩm chứa nhiều đường
– Thức ăn nhiều muối: Một số loại thuốc dùng trên bệnh nhân Đa u tủy xương như corticoid,… có khả năng kích thích giữ nước trong cơ thể. Vì vậy bệnh nhân cần tránh sử dụng các loại thức ăn có chứa nhiều muối vì làm gia tăng tác dụng phụ của thuốc, gây tích nước nhiều hơn.
Cùng với thuốc và các phương pháp điều trị khác, thói quen ăn uống lành mạnh có thể có tác động lớn đến hành trình chiến đấu chống lại ung thư. Thói quen ăn uống lành mạnh có thể khó thực hiện vào lúc mới bắt đầu, nhưng lợi ích của nó là lâu dài, giúp cơ thể người bệnh khỏe mạnh hơn.
Điều dưỡng Phạm Thị Thanh Huế, Lê Thị Thu Luyến (Khoa Huyết học lâm sàng, Bệnh viện TWQĐ 108)
