Can thiệp mạch “cứu” bệnh nhân liệt chân do tắc mạch máu chi

Thăm khám cho bệnh nhân sau can thiệp.

Tắc chi nguy cơ thuyên tắc phổi và đột tử

Ngày 17/12, các bác sĩ Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện E đã tiến hành can thiệp điều trị thành công ca bệnh thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới cấp tính vùng chậu đùi cho một bệnh nhân nữ (50 tuổi, ở Quan Hoa, Cầu Giấy, Hà Nội). Theo các bác sĩ, bệnh thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới là một bệnh lý ít biểu hiện triệu chứng nên thường phát hiện muộn, nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây nguy cơ thuyên tắc mạch phổi, có thể gây đột tử.

Theo đó, bệnh nhân đang đi bộ tập thể dục thì đột ngột cảm thấy đau chân trái . Sau đó chân trái của bệnh nhân sưng to gấp 1,5 lần so với chân phải. Bệnh nhân đến khám tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện E trong tình trạng chân trái sưng to và đau đớn, mạch mu chân rõ, chân trái hầu như không thể vận động được. Các bác sĩ chỉ định cho bệnh nhân làm siêu âm hệ động tĩnh mạch chi dưới thì thấy, huyết khối mới hệ tĩnh mạch sâu chân trái đang di động từ vùng tĩnh mạch đùi vùng háng lên tĩnh mạch chậu gốc trái cấp tính và hệ tĩnh mạch sâu bên phải không thấy có huyết khối. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân mắc bệnh thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới cấp tính vùng chậu đùi.

Bệnh nhân được điều trị nội khoa theo phác đồ bằng các thuốc chống đông đường uống và đường tiêm và các biện pháp hỗ trợ, đồng thời được làm các xét nghiệm để xác định nguyên nhân. Tuy nhiên sau 4 ngày điều trị triệu chứng của bệnh nhân thuyên giảm ít chân trái bệnh nhân vẫn sưng to, phù và không đi lại được… Siêu âm kiểm tra cho thấy huyết khối tĩnh mạch chậu trái đã lan một phần vào tĩnh mạch chủ dưới và di động có thể gây huyết khối động mạch phổi và đe dọa tính mạng của người bệnh bất cứ khi nào.

ThS.BS Phan Thảo Nguyên, trưởng khoa Nội tim mạch người lớn, Trung tâm tim mạch, Bệnh viện E cho biết, bệnh thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch sâu ở chi dưới là tình trạng tắc nghẽn tĩnh mạch ở một số bộ phận như vùng đùi, cẳng chân, khoeo chân, tĩnh mạch chậu do sự hình thành cục máu đông gây lấp lòng mạch. Hiện chưa rõ nguyên nhân gây nên căn bệnh này, tuy nhiên, bệnh thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch sâu ở chi dưới còn xảy ra ở những người có bệnh sử gia đình, tuổi cao, béo phì, phụ nữ có thai hoặc ở các bệnh nhân có các bệnh lý tăng đông như bệnh về thận, bệnh thiếu hụt yếu tố đông máu… 

Biểu hiện của bệnh thường gặp là đau, mỏi và co cứng bắp chân, đùi, hoặc mông khi đi bộ, phải dừng lại, ngồi nghỉ 1 lúc mới có thể tiếp tục đi được. Đau bàn, ngón chân liên tục, kể cả khi nghỉ. Bệnh nhân thường mất ngủ, mệt mỏi vì đau chân. Da chân tái và lạnh. Loét và hoại tử các ngón chân, có thể cả bàn chân, kèm theo cảm giác đau liên tục, thuốc giảm đau không có tác dụng. Bệnh nếu không điều trị kịp thời chân sẽ hoại tử phải cắt bỏ, đặc biệt nguy hiểm là biến chứng gây thuyên tắc phổi và tử vong.

Hút huyết khối tái thông dòng chảy

Theo ThS.BS Phan Thảo Nguyên, trước đây với các trường hợp huyết khối tĩnh mạch sâu người bệnh chỉ được điều trị nội khoa và chờ đợi cục máu đông tiêu dần. Tuy nhiên, các triệu chứng sẽ thuyên giảm rất chậm, chân căng, tức, hạn chế đi lại làm người bệnh khó chịu rất nhiều. Nhưng nhờ sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, đặc biệt là sự phát triển của can thiệp tim mạch, những năm gần đây, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện E đã triển khai được kỹ thuật này.

Đây là một phương pháp đã được áp dụng nhiều trên thế giới tuy nhiên còn khá hạn chế tại Việt Nam, kỹ thuật mới chỉ được triển khai ở các bệnh viện lớn có chuyên ngành tim mạch như Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện E, bệnh viện TƯQĐ 108.... Một lưới lọc tĩnh mạch được đưa vào tĩnh mạch chủ dưới nhờ hướng dẫn của hệ thống chụp mạch để tránh nguy cơ thuyên tắc động mạch phổi. Huyết khối tĩnh mạch sâu được hút bằng dụng cụ đặc biệt đi ngược dòng từ động mạch khoeo bên trái. Rất nhiều huyết khối cũ và mới đã được kíp can thiệp hút ra ngoài.

Kết thúc thủ thuật, các bác sĩ tiến hành chụp lại hệ tĩnh mạch chân trái của bệnh nhân dòng chảy đã được cải thiện rất nhiều và không còn hình ảnh huyết khối ở vùng tĩnh mạch chậu trái của bệnh nhân. Toàn bộ thủ thuật được tiến hành thuận lợi, bệnh nhân tỉnh táo trong suốt quá trình làm và thời gian cho một ca can thiệp khoảng gần 60 phút. Sau can thiệp 1 ngày các triệu chứng như đau nhức, phù nề… ở vùng chân trái của bệnh nhân đã giảm rõ rệt. Bệnh nhân không còn cảm giác đau đớn khi vận động.

ThS.BS Nguyên khuyến cáo, việc phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch sâu ở chi dưới vẫn là yếu tố quan trọng. Bên cạnh triệu chứng chân sưng nhiều, nặng chân, tức, đau dọc theo đường đi của tĩnh mạch, nổi tĩnh mạch ngoại biên… thì 50% bệnh nhân mắc thuyên tắc tĩnh mạch chi dưới không có dấu hiệu, triệu chứng nên rất khó phát hiện bệnh sớm. Vì thế, các bác sĩ khuyến cáo những người có nguy cơ mắc bệnh nên chủ động thăm khám định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời giảm được nguy cơ biến chứng.