Nhật ký điều trị bão cytokine trên bệnh nhân Covid-19 nặng
 |
| Khoa Hồi sức Tích cực - Chống độc Người lớn, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM, nơi níu giữ những hơi thở mong manh của bệnh nhân Covid-19 nặng. |
Các bác sĩ (BS) phát hiện bệnh nhân Covid-19 (BN8963) đông đặc hơn một nửa phổi 2 bên, tình trạng viêm phổi tiến triển ngày càng nặng hơn, cơn bão cytokine do Covid-19 ngày một tăng...
Bệnh nhân N.H.M. (nam, 54 tuổi, Nga Sơn, Thanh Hóa) có tiền sử khỏe mạnh, làm thủy thủ trên tàu đánh cá trở về từ Ấn Độ. Tại thời điểm cập cảng, BN cùng 2 người khác trong thủy thủ đoàn có biểu hiện, ho sốt, tức ngực, xét nghiệm PCR dương tính với virus SARS-CoV-2. BN đã được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM ngày 27/5/2021. Tại Khoa Nhiễm D, BN được điều trị kháng sinh truyền tĩnh mạch, thở oxy qua gọng mũi.
Sau 2 ngày điều trị, BN khó thở tăng dần, được chuyển Khoa Hồi sức Tích cực - Chống độc Người lớn để can thiệp thở oxy lưu lượng cao. Tuy nhiên, tình trạng hô hấp ngày càng xấu đi, sau 1 ngày các BS quyết định đặt ống nội khí quản, cho BN thở máy chế độ bảo vệ phổi với an thần sâu, dãn cơ và kháng sinh tích cực.
 |
| Bệnh nhân N.H.M. hiện đã hồi phục sau cơn bão Cytokine do Covid-19. |
Các BS nhận định tình trạng viêm phổi tiến triển nặng hơn rất nhanh, phổi 2 bên đông đặc hơn một nửa, đông máu rối loạn nặng nề, tiên lượng rất xấu. Đây là biểu hiện của cơn bão cytokine do Covid-19, một bệnh cảnh vô cùng nặng nề và có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Sau 2 lần lọc máu hấp phụ cytokine, 5 ngày thở máy và chăm sóc tích cực, BN đã có những tiến triển hết sức rõ rệt, chức năng phổi cải thiện rất đáng mừng, chỉ số oxy máu phục hồi đáng kể, chỉ số rối loạn đông máu giảm dần. Đây là những tín hiệu hồi phục vô cùng khả quan.
BN tỉnh lại, lần đầu tiên nhìn thấy ánh sáng sự sống sau chuỗi ngày giằng co với cái chết. Trải qua 19 ngày thở máy, 2 lần lọc máu và gần 1 tháng chăm sóc tích cực, BN đã chính thức được ngưng máy thở, tập vận động phục hồi chức năng cùng đội ngũ vật lý trị liệu. BN đã tự đứng lên tại giường và bắt đầu bước đi bằng chính đôi chân của mình, kết thúc chuỗi 21 ngày nguy kịch.
 |
| Các bác sĩ Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM chăm sóc bệnh nhân trong những ngày bị phong tóa. |
Căn bệnh Covid-19 nguy hiểm ở chỗ, nó không chỉ diễn tiến nặng ở những người già, yếu, mà có thể gây tử vong nhanh ở cả những BN trẻ, khoẻ. Công cuộc điều trị những ca này giống như chạy đua với thần chết. Để có thể được cứu sống BN, đội ngũ y BS cần theo dõi diễn tiến bệnh kĩ càng, can thiệp kịp thời, chăm sóc tích cực và hết sức sát sao.
Mùa hè rực rỡ dừng lại bên ngoài bức tường khoa
Chúng tôi gọi Khoa Hồi sức Tích cực - Chống độc Người lớn của mình là tòa nhà ánh sáng kể từ ngày nhận nhiệm vụ mới. Khoa chúng tôi làm việc 24/7, tiếp nhận và điều trị BN Covid-19 nặng.
Dù nắng gắt hay mưa rào, bất kể ngày đêm, chúng tôi luôn trong tư thế sẵn sàng đón nhận những BN Covid-19 rất nghiêm trọng được chuyển đến từ các nơi trong TPHCM hoặc từ các tỉnh miền Đông và miền Tây Nam bộ. Tất cả nhân viên trong khoa hầu như quên mất khái niệm ngày giờ, chỉ còn sự tập trung cao độ vào việc điều trị và chăm sóc BN. Miệt mài từ ngày này sang ngày khác.
Hiện tại, khoa đang điều trị cho 14 BN Covid-19 nặng và nguy kịch. Tất cả các BN đều bị suy hô hấp cấp nặng do tổn thương phổi. Các BN phải nhờ máy thở mới đảm bảo chức năng hô hấp. Trong số này, 4 BN được can thiệp ECMO, kỹ thuật “trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể”. 3 BN phải lọc máu liên tục.
 |
| Các bác sĩ Khoa Hồi sức Tích cực - Chống độc Người lớn, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM, đang tập trung cứu chữa một BN Covid-19 nặng. |
Thời gian làm việc của mỗi kíp hiện nay là từ 8 - 12 tiếng, tăng gấp rưỡi so với thời gian làm việc bình thường trước đây. Mỗi lần ra hay vào ca, là mỗi lần nhân viên y tế phải mặc vào hoặc tháo ra trang phục bảo hộ kín mít.
Các điều dưỡng nhỏ nhắn của chúng tôi, được bộ quần áo bảo hộ làm cho phình to ra, sau lớp kính bảo hộ mờ hơi nước là ánh mắt chăm chú lên đôi tay thao tác tiêm thuốc, hút đàm, ghi chép sinh hiệu BN, vệ sinh drap giường và vệ sinh BN… Từng phút, từng giờ, theo dõi sát từng thay đổi nhỏ trong sinh hiệu và triệu chứng của BN, điều chỉnh việc điều trị và chăm sóc điều dưỡng cho thích hợp với mỗi thay đổi nhỏ nhất.
Công việc căng thẳng và không kém phần nguy hiểm vì nguy cơ lây nhiễm luôn chực chờ. Có bạn đã ngất đi vì kiệt sức, cũng có bạn mệt lả và thiếp đi giây lát trong những căn phòng áp lực âm ngột ngạt.
Những thước phim “thường nhật” tại khoa chỉ nghe được âm thanh tít tít phát ra từ monitor, tiếng máy ECMO, tiếng máy lọc máu chạy rè rè như một đĩa hát bị hư. Trong khi bên ngoài bức tường khoa là cả một bầu trời nắng gió, vườn cây xanh ngắt của bệnh viện, hàng hoa bằng lăng, tiếng ve ran ran. Chúng tôi nào kịp nhìn ngắm và lắng nghe.
Những nốt nhạc trầm
Có những ngày trong tòa nhà ấy cũng nặng nề và u ám cho dù ánh sáng đèn ngập tràn. Đó là những khi một bệnh nhân vừa hồi phục đôi chút, bỗng chốc trở nặng rất nhanh như trường hợp của BN N.T.K.P. (BN 2983, An Giang). BN mắc Covid-19 rất nặng, viêm phổi tiến triển nhanh, phổi chỉ còn 10% chức năng. Ngay từ đầu, êkíp điều trị đã đánh giá BN “có bệnh cảnh Covid-19 nặng nề không kém BN91” (BN91 - phi công người Anh, đã điều trị tại khoa trước đây).
Bệnh nhân được can thiệp ECMO và nhiều biện pháp hỗ trợ sự sống khác ngay trong ngày nhập viện. Sau hơn 1 tháng vật lộn với thần chết, các bác sĩ, điều dưỡng đã đưa BN vượt qua cơn hiểm nguy. Ngày 10/6/2021, BN P. hồi phục tốt, tỉnh táo, hô hấp ổn định nên được cai ECMO, tập vật lý trị liệu, chuẩn bị giảm thông số máy thở.
 |
| Khử khuẩn trong khuôn viên Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM. |
Tuy nhiên, sự phấn khởi của đội ngũ điều trị chưa được bao lâu. 2 tuần sau đó, BN P. đột ngột mê sâu. Kết quả chụp CTscan ghi nhận xuất huyết não, là một biến chứng ít gặp nhưng vô cùng nguy hiểm và có nguy cơ tử vong cao. Dù hy vọng rất đỗi mong manh, các bác sĩ và điều dưỡng vẫn tiếp tục miệt mài giành giật sự sống cho BN, kiên cường không bao giờ chùn bước.
Mặc dù cuộc chiến với dịch bệnh lần này còn nhiều khó khăn, cam go, thách thức và thường trực hiểm nguy nhưng đã có những sinh mạng được giành giật khỏi lưỡi hái của “tử thần” Covid-19. Những tín hiệu vui này cho chúng tôi thêm niềm tin để tiếp tục chiến đấu và chiến thắng đại dịch.
Những BN Covid-19 nặng, viêm phổi, suy hô hấp cấp và phải thở máy, có trường hợp xảy ra “cơn bão cytokine” phải lọc máu hấp phụ nhiều đợt, có trường hợp bệnh nhân bị tràn khí màng phổi gây tổn thương phổi nghiêm trọng, tưởng chừng như phải can thiệp ECMO... tất cả đều đã hồi phục thật ngoạn mục, cai máy thở, trở lại sinh hoạt bình thường.
 |
| Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM là bệnh viện đầu tiên trên địa bàn thành phố tiếp nhận điều trị bệnh nhân Covid-19. |
Với giới y khoa cả thế giới, bệnh Covid-19 có số ca tử vong ngày càng tăng. Và đối với đội ngũ các thầy thuốc tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM, đây là một thách thức rất lớn.
Bằng trách nhiệm và nghĩa vụ trong từng công việc bình thường, tập thể nhân viên Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM quyết tâm sẽ góp sức cùng cả nước ngăn chặn dịch bệnh trong khi chờ đợi văcxin đạt được độ bao phủ có thể tạo ra hiệu quả bảo vệ cộng đồng.
Và khi hết dịch, chúng tôi lại được trở về ngôi nhà quen thuộc của mình để được gặp gia đình thân yêu.
TS.BS Nguyễn Văn Hảo (Trưởng Bộ môn Nhiễm, Đại học Y Dược TPHCM, Trưởng khoa Hồi sức Tích cực - Chống độc Người lớn, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM)
