Bệnh đau nửa đầu Migraine
Đây là một trong những nguyên nhân gây đau đầu thường gặp nhất. Đau nửa đầu Migraine là một trường hợp đặc biệt thuộc nhóm nhức đầu mạn tính có nguồn gốc rối loạn nguyên phát ở não. Đau đầu Migraine là loại bệnh không nguy hiểm đến tính mạng ngoại trừ các thể đặc biệt như Migraine có biến chứng thần kinh (thường gây liệt nửa người, nhồi máu não, co giật).
Về cơ chế bệnh sinh Migraine xếp vào nhóm đau đầu do nguyên nhân mạch máu, còn gọi là hội chứng thần kinh – mạch máu ở não và có tính chất cơn rõ rệt. Đau đầu Migraine với đặc trưng là đau nửa đầu tái diễn, thành cơn, thường khởi phát ở tuổi thiếu niên và người trẻ, hiếm gặp ở trẻ em hoặc người cao tuổi, hay gặp hơn ở nữ giới (tỉ lệ nữ/nam: 3/1). Mức độ cơn đau từ vừa đến dữ dội, da đầu căng giật theo nhịp mạch, mỗi cơn kéo dài từ 4->72h và thường đạt cơn đau cực đại sau khởi phát khoảng 2h. Migraine hiếm khi đau hằng ngày và tồn tại lâu dài. Lúc đau thường kèm theo buồn nôn, nôn, sợ ánh sáng, sợ tiếng động, rối loạn thị giác.
Cơn đau chỉ xuất hiện một bên đầu và có tính chất thay đổi, khi bên phải khi bên trái. Đau đầu Migraine có thể khu trú mọi vị trí trên vùng sọ mặt nhưng hay gặp nhất là ở một bên thái dương. Tần số thường từ 1-2 cơn/ tuần, nếu bệnh nhân có hơn 8 cơn đau/ tháng thì nên thận trọng khi chẩn đoán là Migraine vì tần suất cơn đau đầu trong migraine ít khi nhiều như vậy. Migraine xuất hiện bất kỳ thời điểm nào trong ngày nhưng thường có xu hướng xuất hiện vào buổi sáng hoặc vào thời điểm chu kỳ kinh nguyệt ở nữ giới. Đau đầu Migraine có thể có tiền sử gia đình.
Việc chẩn đoán Migraine hoàn toàn dựa vào triệu chứng lâm sàng mà chưa có xét nghiệm hoặc dấu ấn sinh học nào đặc hiệu để chẩn đoán kể cả chẩn đoán hình ảnh, tuy nhiên các kết quả thăm dò hình ảnh và chức năng như chụp MRI sọ não-mạch não, xét nghiệm dịch não tủy, điện não đồ, siêu âm Doppler hệ mạch cảnh, soi chụp các xoang vùng hàm mặt..giúp các bác sĩ loại trừ được các nguyên nhân gây đau đầu khác trước khi đi đến chẩn đoán xác định là cơn đau đầu Migraine.
Đau đầu do Tai mũi họng – Viêm xoang – bệnh lý vùng hàm mặt – Cột sống cổ
Một nhóm nguyên nhân đau đầu cũng hay thường gặp nhưng ít người nghĩ đến đó là nhóm nguyên nhân do Tai mũi họng – Viêm xoang – bệnh lý vùng hàm mặt - Cột sống cổ. Đau đầu do răng - mắt - viêm xoang thường khu trú ở vùng trán, cũng có thể gặp đau vùng đỉnh - chẩm gáy (trong viêm xoang sàng, xoang bướm, thoái hóa cột sống cổ), trong đó đau các dây thần kinh vùng sọ mặt thường đau chói, cơn đau ngắn nhưng cảm giác như điện giật, bỏng rát.
Nếu đau đầu một bên dữ dội kèm đỏ mắt, giảm thị lực cần nghĩ đến bệnh lý tăng nhãn áp và các bệnh lý khác của nhãn cầu. Đau đầu kiểu điện giật kèm sốt, động mạch thái dương nổi hằn lên và cảm giác cứng cần nghĩ đến bệnh Horton, đây là một bệnh lý cấp cứu quan trọng và cần chỉ định dùng corticoid sớm.
Các bệnh lý hàm mặt như hội chứng sai khớp cắn, viêm quanh cuống, răng số 8 mọc lệch, đau dây thần kinh số V cũng có thể gây đau đầu cấp tính. Thoái hóa, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ thường gây đau vùng vai gáy kèm cảm giác mỏi, cứng cổ, hạn chế quay đầu, cúi cổ.
Như vậy, khi có triệu chứng đau đầu, chúng ta cũng không thể loại trừ do các bệnh lý vùng lân cận, vì vậy cần đi khám các chuyên khoa như tai mũi họng, răng hàm mặt, mắt, cột sống..để loại trừ các bệnh lý này.
Đau đầu do stress
Ngày nay, một trong những nguyên nhân gây đau đầu cũng thường gặp và đang có dấu hiệu ngày càng tăng đó là đau đầu do stress ( do căng thẳng). Làm việc căng thẳng quá lâu, ở quá lâu trong môi trường nhiều tiếng ồn, liên tục gặp những vấn đề gây lo lắng, bực mình hoặc sau một chuyến đi xa mệt mỏi... là những nguyên nhân gây đau đầu dạng này.
Dạng đau đầu này thường được xác định qua tìm hiểu môi trường sinh hoạt, tính chất lặp lại của cơn đau đầu trong những điều kiện nhất định, mức độ không nghiêm trọng của cơn đau, cảm giác đau căng -chặt - đầy - ép - khắp đầu, thường không kèm theo nôn. Đau đầu do căng thẳng thường chỉ cần nghỉ ngơi, dùng thuốc giảm đau thông thường và thuốc an thần nếu cần, cần trấn an bệnh nhân về tính chất không nghiêm trọng của căn bệnh.
Chỉ sử dụng thuốc giảm đau và an thần khi đã loại trừ được các nguyên nhân nguy hiểm và nghiêm trọng thông qua việc đi khám và chụp chiếu bởi các bác sĩ chuyên khoa.
TS Trần Quốc Khánh (Bệnh viện Việt Đức)
