Đây là viêm hoại tử lan rộng, không có giới hạn ở vùng sàn miệng. Nhiễm khuẩn gồm 2 loại ưa khí và kỵ khí phối hợp do đó tình trạng toàn thân rất nặng và tiên lượng xấu. Hầu hết các nhiễm khuẩn từ các chân răng hàm lớn hàm dưới lan qua xương hàm vào vùng sàn miệng.
Nguyên nhân thường do: Chấn thương gãy xương 2 bên vùng cằm, rách niêm mạc miệng, máu tụ để lâu nhiễm khuẩn; Viêm cấp áp xe hoá tuyến nước bọt dưới hàm, viêm hoại tử hạch bạch huyết dưới hàm; Bội nhiễm các nang: Nang giáp móng, nang khe mang.
Biểu hiện toàn thân: Trong những ngày đầu bệnh nhân sốt rất cao 39 – 400C sau đó xuất hiện tình trạng nhiễm trùng nhiễm độc nặng. Mạch nhiệt độ phân ly, bệnh nhân thao cuồng, vật vã, khó thở, khó nuốt. Các xét nghiệm cho thấy bạch cầu tăng cao đặc biệt là bạch cầu đa nhân trung tính, urê máu tăng, đường máu tăng, tốc độ máu lắng tăng cao, có thể có albumin và đường niệu. Cấy máu có thể dương tính.
Triệu chứng tại chỗ: Sưng to vùng dưới hàm sàn miệng một bên sau đó lan nhanh sang bên đối diện. Vùng sưng có thể lan rộng xuống cổ ngực, lên vùng cơ cắn, mang tai, thái dương. Mặt hình quả lê, da đỏ, căng chắc, sờ có thể thấy dấu hiệu lạo xạo hơi dưới da (do hoại thư sinh hơi). Miệng ở tư thế nửa há (há không được to, ngậm không được kín) lưỡi bị đẩy gò lên cao và tụt ra sau gây khó thở, khó nuốt và khó nói. Nước bọt chảy nhiều, mùi hôi thối. Khám trong miệng có thể gặp răng hàm lớn hàm dưới bị chết tuỷ, viêm quanh cuống.
Tiên lượng bệnh rất nặng, bệnh nhân có thể tử vong do khó thở cấp, nhiễm trùng máu, áp xe não, viêm tắc tĩnh mạch xoang hang hoặc viêm trung thất.
Điều trị: Toàn thân dùng kháng sinh liều cao chống nhiễm trùng; thuốc chống viêm nhóm steroid; truyền dịch chống trụy mạch và chống ngạt thở bằng đặt nội khí quản hoặc mở khí quản.
Tại chỗ: phẫu thuật rạch dẫn lưu rộng, càng sớm càng tốt. Đường rạch da từ góc hàm bên này sang góc hàm bên kia theo kiểu móng ngựa. Làm thông thương giữa các vùng với nhau. Bơm rửa sạch bằng oxy già 5 – 10 thể tích. Đặt dẫn lưu to qua đường rạch và bơm rửa nhiều lần trong ngày bằng huyết thanh mặn đẳng trương, oxy già hoặc dung dịch Dakin. Nhổ răng nguyên nhân.
Phát hiện sớm và điều trị sớm các biến chứng như: Viêm trung thất, viêm tắc tĩnh mạch xoang hang….
PGS.TS Phạm Như Hải
(nguyên Trưởng khoa Răng, Bệnh viện Việt Nam – Cuba)
