Tỷ số GTKS xuất hiện tại 6/6 vùng kinh tế – xã hội
Theo báo cáo của Tổng cục DS-KHHGĐ, tỷ số GTKS tiếp tục tăng, ngày càng lan rộng, tốc độ tăng tại khu vực nông thôn là 0,6 điểm/năm cao gấp 1,5 lần tốc độ tăng cả nước (0,4 điểm/ năm). Tình trạng mất cân bằng GTKS đã xuất hiện tại cả 6/6 vùng kinh tế xã hội của cả nước.
Năm 2016, chỉ tiêu khống chế tốc độ tăng tỷ số GTKS là dưới 0,4 điểm phần trăm. Tuy nhiên, theo báo cáo của 63 tỉnh, thành phố trong 3 tháng đầu năm 2016, số trẻ nam là 116.897 trẻ, tăng 5% so với cùng kỳ; số trẻ nữ là 103.079 trẻ, tăng 4,4% so với cùng kỳ năm 2015. Ước tính 6 tháng đầu năm 2016, tỷ số GTKS là 113,4 trẻ trai/100 trẻ gái, tăng so với năm 2015 (128,5/100). Ước tính cả năm 2016, chỉ tiêu khống chế tốc độ gia tăng tỷ số GTKS khó đạt kế hoạch.
Không chỉ không đạt chỉ tiêu khống chế gia tăng tỷ số GTKS, các chỉ tiêu giảm sinh, chỉ tiêu sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh của năm 2016 cũng khó đạt. Năm 2016 là năm đầu tiên thực hiện giai đoạn II của Chiến lược Dân số & Sức khỏe sinh sảnViệt Nam (2011-2020); song do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan nên kết quả thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch trong 6 tháng đầu năm thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm 2015. Theo báo cáo của 63 tỉnh/thành, trong 3 tháng đầu năm 2016, số sinh là 219.976 trẻ, so với cùng kỳ năm 2015, số sinh tăng 4,7%; số sinh con thứ 3 trở lên tăng 3,7%. Dự tính 6 tháng đầu năm 2016, số sinh tăng 9,9%; số sinh con thứ 3 trở lên tăng 7,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Do đó, ước tính cả năm 2016, chỉ tiêu giảm sinh có thể khó đạt kế hoạch.
Ông Nguyễn Văn Tân, Phó Tổng cục trưởng phụ trách Tổng cục DS-KHHGĐ cho biết, ngành Dân số cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức khác trong quá trình thực hiện các mục tiêu như tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên có xu hướng tăng lên, khoảng cách chênh lệch mức sinh giữa các khu vực chưa được khắc phục; tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai có xu hướng giảm (khoảng 0,9%/năm); chương trình nâng cao chất lượng dân số đầu đời thông qua tầm soát bệnh tật trước sinh (kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân, sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh, hạn chế kết hôn cận huyết thống) chưa có khả năng mở rộng dù nhu cầu sử dụng dịch vụ này của người dân tăng lên nhanh chóng.
Quan trọng nhất, khó khăn lớn nhất là hiện ngân sách Trung ương, nguồn vốn chính thực hiện chương trình DS-KHHGĐ chưa được cấp có thẩm quyền giao; chính sách, chế độ, định mức chi các hoạt động, chi phí dịch vụ trong chương trình DS-KHHGĐ còn thấp… khiến các hoạt động của ngành Dân số tại các địa phương gặp nhiều khó khăn.
Tăng cường tính chủ động, tranh thủ nguồn lực của địa phương
Trước tình hình trên, Tổng cục DS-KHHGĐ đề xuất một số giải pháp như tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện các chỉ tiêu, kế hoạch đã đề ra. Vận động các cấp ở Trung ương và địa phương hỗ trợ để có thêm kinh phí triển khai các hoạt động cần thiết của chương trình; đổi mới các nội dung, hoạt động tuyên truyền, giáo dục, tư vấn trực tiếp tại cộng đồng về chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác DS-KHHGĐ. Triển khai sâu rộng tới các cấp, các ngành và người dân thực hiện Kết luận số 119/KL/TƯ của Ban Bí thư khóa XI về “Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình”.
Đồng thời, tổ chức triển khai có hiệu quả Chiến dịch tăng cường tuyên truyền, vận động lồng ghép cung cấp dịch vụ KHHGĐ/SKSS; triển khai có hiệu quả hoạt động sàng lọc trước sinh, sơ sinh, tư vấn tiền hôn nhân và các can thiệp nâng cao chất lượng dân số trong kế hoạch 2016; nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ DS-KHHGĐ…
Phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo, GS.TS Nguyễn Viết Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế ghi nhận những kết quả đáng khích lệ mà ngành Dân số đã đạt được như duy trì mức sinh thay thế; bước đầu khống chế được tốc độ mất cân bằng GTKS góp phần nâng cao chất lượng dân số…
Bên cạnh đó, theo Thứ trưởng Bộ Y tế, công tác dân số phải đối mặt với rất nhiều khó khăn như nhiều địa phương vẫn có sự chênh lệch lớn tỷ số GTKS giữa trẻ em trai và trẻ em gái; nhiều vùng vẫn có mức sinh cao nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn; việc sàng lọc trước sinh và sơ sinhtuy đã được triển khai nhưng chưa đạt được kết quả như mong muốn; già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng cũng đặt ra thách thức lớn cho công tác dân số trong thời gian tới…
“Làm sao để đến năm 2020, chúng ta nhận được sự chúc mừng, hoan nghênh của Chính phủ, Quốc hội và đặc biệt là của người dân Việt Nam là điều hết sức quan trọng. Tuy nhiên, đây không phải là việc đơn giản nếu như lộ trình, kế hoạch và cách làm của chúng ta không phù hợp, không sát với tình hình thực tiễn”, GS.TS Nguyễn Viết Tiến nhấn mạnh.
Thay mặt lãnh đạo Tổng cục DS-KHHGĐ, ông Nguyễn Văn Tân nhấn mạnh, trong thời gian tới, phía Tổng cục DS-KHHGĐ sẽ quan tâm hơn nữa đến các vấn đề mà lãnh đạo Bộ Y tế chỉ đạo, cả về quy mô, cơ cấu và chất lượng dân số. Theo ông Nguyễn Văn Tân, trong bối cảnh thiếu hụt các nguồn kinh phí từ Trung ương như hiện nay, việc tranh thủ các nguồn lực tại địa phương kết hợp đẩy mạnh xã hội hóa phương tiện tránh thai và hàng hóa sức khỏe sinh sản là rất cần thiết.
“Trong bối cảnh chưa có nguồn ngân sách từ Trung ương, tất cả những hoạt động, công việc chúng ta đã triển khai đều phải “mượn tạm” từ kinh phí của các ban ngành địa phương. Do vậy, mặc dù kết quả trong 3 tháng qua chưa đạt như mong muốn nhưng chúng tôi đánh giá rất cao những nỗ lực thực hiện của các địa phương. Nhân đây, tôi gửi lời cảm ơn và biểu dương tinh thần của toàn thể đội ngũ cán bộ làm công tác dân số trên cả nước”, ông Nguyễn Văn Tân nhấn mạnh.
Để nâng cao chất lượng dân số, thời gian tới, Tổng cục DS-KHHGĐ sẽ tiếp tục duy trì và đẩy mạnh sàng lọc trước sinh và sơ sinh; tư vấn tiền hôn nhân; can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh đồng thời tăng cường chăm sóc sức khỏe người cao tuổi trong bối cảnh già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng như hiện nay./.
Mai Anh
