Túi phình mạch máu não: Những “quả bom nổ chậm”

Nguy cơ vỡ đe dọa tính mạng bệnh nhân

Bà Q.T.T.N. (50 tuổi, ngụ tại Đồng Nai) có triệu chứng đau đầu âm ỉ kéo dài hơn 1 tháng. Đến gần đây, khi đau đầu và choáng bà mới được người nhà đưa vào cấp cứu tại Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM. Qua khám lâm sàng và cận lâm sàng, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân có túi phình động mạch não khổng lồ, với kích thước 25mm nằm ở vị trí phức tạp. Túi phình chèn ép não và nguy cơ vỡ đe dọa tính mạng.

Các bác sĩ khoa Ngoại thần kinh, Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM đang phẫu thuật cho bệnh nhân.

Các bác sĩ đã quyết định phẫu thuật bắc cầu động mạch não trong và ngoài sọ áp lực cao để giải nguy cho bệnh nhân. Một đoạn tĩnh mạch ở dưới chân của bệnh nhân (dài 15 - 20cm) được cắt đưa lên làm cầu nối từ động mạch ở cổ, đi luồn dưới da và nối với đoạn mạch máu trên não giúp lưu thông máu, thay thế cho đoạn mạch máu bị túi phình. Đồng thời, các bác sĩ cũng kẹp túi phình để bít đường lưu thông máu qua đây. Sau phẫu thuật, bệnh nhân đã hoàn toàn hồi phục sức khỏe và không có di chứng.

PGS.TS.BS Huỳnh Lê Phương, Trưởng Khoa Ngoại thần kinh, Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM cho biết: “Túi phình mạch máu não chiếm khoảng 60 - 70% trong số các bệnh lý mạch máu não. Nhiều người có túi phình mạch máu não nhưng không biết, không có triệu chứng, cho đến khi túi phình lớn, chèn ép não hay vỡ. Túi phình mạch máu não như “quả bom nổ chậm” đối với sức khỏe người bệnh”.

Bệnh hay gặp ở tuổi trên 40

PGS.TS.BS Huỳnh Lê Phương cho biết thêm: “Túi phình mạch máu não là chỗ thành mạch máu não yếu và phình lên. Sự phình to, giãn mỏng của thành mạch máu này sẽ gây nguy cơ làm túi phình bị vỡ. Mặt khác, túi phình cũng chèn ép cấu trúc não thần kinh xung quanh”.

3 ê kíp cùng thực hiện phẫu thuật bắc cầu động mạch não trong và ngoài sọ áp lực cao để giải nguy cho bệnh nhân.

“Túi phình mạch máu não gây nguy cơ xuất huyết rất cao do lưu lượng máu lớn đi qua sẽ làm túi phình càng phát triển, nguy cơ vỡ ”, PGS.TS.BS Huỳnh Lê Phương giải thích.

TS.BS Trần Minh Trí, Khoa Ngoại Thần kinh, Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM cho biết: “Diễn tiến tự nhiên là có 50% trường hợp sẽ vỡ túi phình. Tỉ lệ bệnh nhân tử vong là 68 - 100% trong 2 năm nếu không được điều trị”.

Theo các chuyên gia, bệnh thường gặp ở người từ 40 - 60 tuổi. Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện túi phình mạch máu não như cơ địa; bệnh sử gia đình có người bị bệnh túi phình mạch máu não; những người đã từng có túi phình trước đây nhiều khả năng xuất hiện thêm túi phình khác; huyết áp cao; các tác động của môi trường và lối sống như hút thuốc, uống rượu.

TS.BS Trần Minh Trí cho biết thêm: “30% bệnh nhân bị túi phình mạch máu não có biểu hiện xuất huyết dưới nhện 70% có biểu hiện chèn ép não như đau đầu”.

“Túi phình mạch máu não sẽ có triệu chứng biểu hiện khác nhau tùy vào vị trí. Tuy nhiên, bệnh nhân cần đến bệnh viện có chuyên khoa thần kinh để khám kịp thời khi có triệu chứng điển hình: Đau đầu lặp đi lặp lại với mật độ càng gần và cường độ các cơn đau đầu càng tăng, thời gian mỗi cơn đau ngày càng dài... Vỡ túi phình mạch máu não là trường hợp phải cấp cứu”, PGS.TS.BS Huỳnh Lê Phương lưu ý.

Theo các chuyên gia, túi phình vỡ có biểu hiện quan trọng nhất là đột ngột đau đầu dữ dội, bên cạnh đó có thể buồn nôn và nôn, cổ cứng, nhìn mờ hoặc nhìn đôi, co giật, sụp mi, lơ mơ, mất ý thức.

Để phòng ngừa sự xuất hiện của túi phình mạch máu não, cũng như các bệnh lý về mạch máu khác, các bác sĩ khuyến cáo, người dân nên có lối sống, ăn uống lành mạnh (hạn chế rượu bia, thuốc lá; ăn nhiều rau xanh trái cây, giảm chất béo “xấu”) và tập thể dục thể thao điều độ. Ngoài ra, người dân nên khám tầm soát về mạch máu não, đặc biệt với những người trên 40 tuổi, có nguy cơ cao. Hình ảnh mạch máu não tầm soát phát hiện được khoảng 70 - 80% bệnh lý.

Theo PGS.TS.BS Huỳnh Lê Phương, những túi phình mạch máu não có kích thước hơn 25mm được đánh giá là túi phình khổng lồ. Hiện có hai phương pháp chính điều trị túi phình mạch máu não khổng lồ là phẫu thuật (có thể kẹp, cắt bỏ túi phình hoặc bắt cầu) và can thiệp nội mạch (gây tắc, đặt coil, đặt stent chuyển dòng). Một số trường hợp, BS có thể kết hợp các phương pháp để điều trị cho bệnh nhân”.

Phẫu thuật mạch máu não đã được Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM thực hiện 10 năm nay nhưng với các mạch máu áp lực thấp. Gần đây, Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM là đơn vị tiên phong thực hiện phẫu thuật bắt cầu mạch máu não áp lực cao cho bệnh nhân bị túi phình mạch máu não. Các bác sĩ của bệnh viện đã phẫu thuật làm cầu nối mạch máu não áp lực cao thành công cho 8 trường hợp.