Thuốc Molnupiravir - liệu pháp tiềm năng điều trị SARS-CoV-2

Molnupiravir ức chế sự nhân lên của virus SARS-CoV-2

Molnupiravir (MK-4482, EIDD-2801) là một loại thuốc kháng virus đường uống. Thuốc được phát triển như là một loại thuốc phòng ngừa và điều trị SARS-CoV và MERS vào đầu những năm 2000. Molnupiravir đã chứng minh hoạt tính kháng virus SARS-CoV-2 mạnh mẽ ở nghiên cứu trong ống nghiệm và trên mô hình động vật.

Molnupiravir có thể được xem là liệu pháp tiềm năng giúp làm giảm tỉ lệ nhập viện và tử vong trên những bệnh nhân Covid-19 điều trị tại nhà. (Ảnh minh họa)

Molnupiravir đã được thử nghiệm lâm sàng giai đoạn I, II để đánh giá về tính an toàn, khả năng dung nạp, dược động, dược lực học, xác định liều dùng tối ưu. Thuốc hiện đang trong giai đoạn III của thử nghiệm lâm sàng, dùng điều trị ở bệnh nhân Covid-19 ngoại trú, hứa hẹn sẽ mang đến những kết quả tích cực trong dự phòng, điều trị và ngăn ngừa lây truyền SARS-CoV-2.

Molnupiravir nhắm mục tiêu vào men ARN polymerase phụ thuộc ARN (RdRp), là men tham gia sao chép vật chất di truyền của virus thành vật chất di truyền mới và tạo ra các ARN thông tin chỉ đạo sản xuất tất cả các protein của SARS-CoV-2.

Thuốc làm tăng tần số đột biến ARN của virus và gây ức chế sự nhân lên của SARS-CoV-2 trong ống nghiệm (mô phổi người), và trong mô hình động vật (ngăn chặn sự nhân lên và sự lây truyền SARS-CoV-2 ở chồn hương, ở chuột).

Trên bệnh nhân nhiễm SARS- CoV-2 không nhập viện, Molnupiravir ức chế đáng kể sự nhân lên của virus, thể hiện bằng việc giảm đáng kể tải lượng virus (qua xét nghiệm PCR tìm SARS-CoV-2 trong dịch mũi hầu) ở ngày thứ 5 và ngày thứ 10 sau khi kết thúc điều trị. Đa số bệnh nhân có tải lượng virus xuống dưới ngưỡng phát hiện vào ngày thứ 10 và ngày thứ 15 sau khi ngưng điều trị.

Tác dụng kháng virus của thuốc được quan sát thấy tốt nhất là ở liều 800mg, uống 2 lần mỗi ngày, dùng trong 5 ngày và dùng sớm trên bệnh nhân khởi phát triệu chứng dưới 5 ngày.

Giai đoạn III của thử nghiệm lâm sàng đang tiến hành, Molnupiravir được kỳ vọng sẽ giúp giảm tỉ lệ nhập viện, tử vong, đặc biệt là trên những bệnh nhân có nguy cơ cao tiên lượng bệnh Covid -19 nặng (lớn tuổi, béo phì, đái tháo đường, suy thận, xơ gan…).

An toàn khi sử dụng

Dữ liệu lâm sàng cho thấy thuốc được dung nạp tốt. Có ít hơn một nửa số người tham gia thử nghiệm báo cáo một tác dụng ngoại ý (đau đầu, tiêu chảy, đau lưng, đau hầu họng, đau tứ chi và bệnh giống cúm, nổi ban…).

Molnupiravir được kỳ vọng giúp giảm tỷ lệ nhập viện, tử vong, đặc biệt trên những bệnh nhân có nguy cơ cao tiên lượng bệnh Covid -19 nặng (lớn tuổi, béo phì, đái tháo đường, suy thận, xơ gan…). Ảnh: Trung tâm Hồi sức Tích cực Bệnh viện Việt Đức tại TPHCM

Trong đó, đáng lưu ý là tỷ lệ các tác dụng ngoại ý ở nhóm dùng giả dược cao hơn ở nhóm dùng Monulpiravir và đa phần các tác dụng ngoại ý là nhẹ. Không ghi nhận các tác dụng phụ nghiêm trọng cũng như các thay đổi có ý nghĩa trong kết quả xét nghiệm, thông số huyết học, dấu hiệu sinh tồn hoặc trên điện tâm đồ.

Thuốc Molnupiravir được chứng minh không gây đột biến gene hoặc gây độc gene trên động vật có vú theo nghiên cứu trên cơ thể sinh vật sống.

Thuốc Molnupiravir được bào chế dưới dạng viên, sử dụng qua đường uống giúp việc điều trị có thể được bắt đầu sớm mang lại lợi ích gấp 3 lần: Giúp ức chế sự tiến triển của bệnh thành nặng; rút ngắn giai đoạn lây nhiễm để giảm bớt những tổn hại về mặt cảm xúc và kinh tế - xã hội của việc cách ly bệnh nhân kéo dài; nhanh chóng dập tắt các đợt bùng phát cục bộ.

Như vậy, với cơ sở dữ liệu tích cực, khá đầy đủ về tính an toàn, hiệu quả của thuốc kháng virus Molnupiravir, chúng ta hoàn toàn có quyền hy vọng về một kết quả tốt đẹp của tiến trình thử nghiệm lâm sàng giai đoạn III. Thuốc sẽ là một bổ sung mạnh mẽ cho kho vũ khí để đẩy lùi đại dịch SARS-CoV-2, bên cạnh văcxin ngừa Covid-19, đặc biệt là đối với các biến thể chưa có văcxin. 

ThS.BS Đoàn Trúc Quỳnh (Bộ môn Dược lý, Khoa Y, Đại học Y Dược TPHCM)