Theo sách của Tuệ Tĩnh, rau đay và hạt đay có công năng làm tiêu đàm, giảm phù thũng, ngưng hen suyễn, thông kinh nguyệt. Tính thành phần dinh dưỡng trong 100g rau đay có Ca 498mg%, P 93mg%, Fe 3,8mg%, K 650m%, vitaminB1 0,24mg%, vitaminB2 0,36mg%, vitamin C 168mg%, vitamin A 7,490 đơn vị, vitaminE 141 đơn vị, đều là dưỡng chất cần thiết với sức khỏe mọi người. Ăn rau đay thường xuyên giúp mát người, khỏe tim, bớt hồi hộp.
Trong các loại rau thì rau đay đứng đầu về hàm lượng sắt, đặc biệt là loại rau đay có thân màu tím đỏ. Ăn 100g rau đay là cung cấp cho cơ thể khoảng 7mg sắt. Phụ nữ sau sinh mỗi ngày chỉ cần ăn khoảng 2 – 3 lạng rau đay là đã đủ cung cấp nhu cầu sắt cho cả mẹ lẫn con. Người đang bị thiếu máu do thiếu sắt cũng nên tăng cường thực phẩm này trong thực đơn để tăng số lượng hồng cầu, giúp sản xuất đủ máu để đảm bảo cho mọi hoạt động của cơ thể diễn ra bình thường. Đối với trẻ em, những trẻ có nguy cơ còi xương, chậm phát triển chiều cao nếu bị thiếu hụt canxi nên sử dụng rau đay thường xuyên giúp bổ sung canxi, làm xương cứng cáp và mọc răng đều đặn. Rau đay cũng chứa nhiều canxi. Trong 100g rau thì có chứa đến 182mg canxi. Người lớn ăn rau đay đều đặn 3 – 4 bữa trong tuần giúp ngăn ngừa các bệnh lý về xương khớp như thoái hóa khớp, loãng xương, vôi hóa khớp.
Trong hạt đay có chứa nhiều glycoside khác nhau nhưng chủ yếu là corchorosid và olitorisid. Tính chất dược lý của olitorisid có tác dụng trợ tim, tăng sức co bóp cơ tim, làm giảm nhịp tim. Kinh nghiệm nhân dân thường dùng hạt đay hoặc phối hợp với các vị thuốc khác trị thuỷ thũng, bí tiểu, hen suyễn, đàm nhiều. Hạt đay dùng đắp ngoài chữa mụn nhọt bằng cách ngâm nước cho mềm hạt đắp lên mụn. Khi chế hạt đay cần lót giấy trong nồi sao chín dùng mới tốt.
- Chữa tim hồi hộp, bứt rứt, khó ngủ. Rau đay 100g hoặc hơn phối hợp mướp hương, rau mùng tơi, thịt cua nấu canh ăn thường xuyên.
- Chữa phụ nữ sau sinh ít sữa. Rau đay 100 - 150g nấu canh hoặc sắc nước uống, hoặc luộc chín chấm với muối mè ăn đều tốt.
- Chữa bí tiểu tiện. Rau đay phối hợp lá mã đề mỗi vị 100g sắc nước uống, hoặc nấu canh tôm cua ăn.
- Chữa say nắng, vã mồ hôi. Lá rau đay rửa sạch, vắt nước cốt uống, bã đắp lên trán và xát lên trán lẫn người .
- Chữa hen suyễn. Hạt đay 12 - 14g sắc uống trước lên cơn.
Lương y Nguyễn Văn Phúc (Phòng khám Đa khoa Thiên Nam)
