Những giả thuyết về tên gọi Đồng Tháp Mười

Giả thuyết về tên gọi Đồng Tháp Mười

Đồng Tháp Mười là tên gọi quen thuộc, chỉ vùng đất trũng, thấp nằm giữa hạ lưu sông Mê Kông mà ngày nay là tỉnh Đồng Tháp. Nguồn gốc địa danh Đồng Tháp Mười đã được giới nghiên cứu lịch sử và ngôn ngữ phân tích từ lâu.

Trong cuốn sách “Vùng Đồng Tháp Mười” (NXB Văn Hóa - Văn Nghệ, 2019), tác giả Nguyễn Hữu Hiếu đưa ra 4 giả thuyết lưu truyền trong dân gian về tên gọi.

Theo giả thuyết thứ nhất, ngày xưa, vùng đất này thuộc về vương quốc giàu có. Trong nước có 10 đời quốc vương, mỗi vị đã xây cho mình một ngôi tháp làm nơi an nghỉ cuối cùng, tất CẢ là mười tháp, hình thành nên tên gọi “Tháp Mười”.

Giả thuyết thứ hai cho rằng, vùng đất này là nơi tọa lạc của ngôi chùa tháp thứ 10, tính từ Lục Chân Lạp (phần không giáp biển của vương quốc Chân Lạp xưa) xuống. Nối liền các chùa tháp này là hệ thống đường bộ lót đá.

Theo giả thuyết thứ ba, “Tháp Mười” là tòa tháp 10 tầng từng được vương quốc Chân Lạp cho xây ở vùng đất này. Có lẽ, dựa vào thuyết này mà ở Đồng Tháp năm 1958, người ta cho xây tòa 10 tầng cao 42 m, theo kiểu tháp chùa Thiên Mụ (Huế).

Theo giả thuyết thứ tư, “Tháp Mười” là tháp canh thứ 10, hoặc tòa tháp 10 tầng, được nghĩa quân của Thiên Hộ Dương xây dựng để quan sát động tĩnh trong cuộc chiến chống thực dân Pháp.

Tên gọi “Tháp Mười” có từ lúc nào?

Trong các văn bản hành chính , tên gọi "Tháp Mười" chính thức xuất hiện và được triều Nguyễn lẫn chính quyền thực dân Pháp sử dụng phổ biến kể từ những năm 1860, liên quan cuộc khởi nghĩa của Thiên Hộ Dương, với căn cứ địa ở vùng Đồng Tháp Mười.

Nhà sử học Nguyễn Đình Đầu nhận định: “Địa danh Đồng Tháp Mười mới được phổ biến từ khi Thiên Hộ Dương lấy nơi này làm căn cứ cho nghĩa quân chống Pháp. Đồng Tháp Mười đã là địa danh chính thức do người Việt đặt ra, mang nhiều ý nghĩa về địa lý, lịch sử quan trọng”.

Ngày nay, bản đồ hành chính của Việt Nam không có địa danh nào tên là “Đồng Tháp Mười”, nhưng lại có tỉnh Đồng Tháp và huyện Tháp Mười - một huyện vùng sâu, xa của tỉnh Đồng Tháp.

Huyện Tháp Mười chính là nơi có di tích Gò Tháp. Tại đây, các nhà khảo cổ học đã tìm ra dấu tích của cả chục tòa tháp cổ được vương quốc Phù Nam xây dựng cách nay 1.500 năm. Gò đất cao này cũng chính là căn cứ địa của nghĩa quân Thiên Hộ Dương năm xưa.

(Ảnh trong bài chụp tại các địa phương khác nhau của tỉnh Đồng Tháp).