Nguyên nhân và cách khắc phục chứng rụng tóc

Theo PGS.TS Lê Hữu Doanh,Giám đốc bệnh viện Da liễu TƯ, giai đoạn phát triển của lông/tóc thường vào khoảng từ 2 đến 6 năm, trung bình là 3 năm (1.000 ngày). Thời gian của giai đoạn trung gian từ 1 đến 2 tuần. Còn ở giai đoạn ngừng phát triển kéo dài khoảng 3 đến 5 tháng (trung bình là 100 ngày) trước khi tóc/lông rụng đi.

Ở da đầu bình thường, khoảng 85 – 90% tóc ở giai đoạn phát triển, 10 – 15% ở giai đoạn ngừng phát triển, giai đoạn trung gian thường khoảng 1%. Nếu tính trung bình da đầu có khoảng 100.000 sợi tóc, thì có khoảng 100 sợi tóc sẽ rụng hàng ngày.

Có rất nhiều nguyên nhân gây tóc rụng, nhưng chủ yếu nằm ở 2 nguyên nhân: rụng tóc không sẹo và rụng tóc có sẹo. Ngoài ra, rụng tóc có thể do các nguyên nhân như: giảm phát triển của tóc, tăng quá trình rụng tóc, tóc gãy, hay sự chuyển từ tóc sang lông.

Rụng tóc không có sẹo

PGS.TS Lê Hữu Doanh phân tích, trong rụng tóc không sẹo cũng do nhiều nguyên nhân và tùy theo từng loại mà có cách chữa trị khác nhau

Rụng tóc thể mảng

Rụng tóc thể mảng thường biểu hiện với triệu chứng tóc rụng nhanh, rụng hoàn toàn để lại một hoặc nhiều dát hình tròn hoặc oval ở da đầu không có tóc, đôi khi có thể thấy xuất hiện ở vùng râu, lông mày, mi mắt… Kích thước các dát rụng tóc này thường từ 1 – 5 cm, đôi khi còn thấy một số sợi tóc bình thường hoặc sợi tóc bạc trên bề mặt dát rụng tóc.

Khi khám tại vùng rìa của dát tóc rụng có thể thấy sợi tóc ngắn dạng “dấu chấm than”. 10% các trường hợp rụng tóc thể mảng nặng có biểu hiện kèm theo ở móng như chấm, đường lõm ngang hoặc dọc.

Rụng tóc thể mảng đôi khi tiến triển nặng gây rụng tóc toàn bộ và rụng toàn thể lông tóc.

Một số trường hợp rụng tóc thể mảng có thể tự khỏi mà không điều trị gì.

Các phương pháp điều trị dưới đây được lựa chọn trong điều trị rụng tóc thể mảng:

Tiêm corticoid tại chỗ: phương pháp này được cho là lựa chọn đầu tiên, hiệu quả và kinh tế nhất. Thuốc hay sử dụng là Triamcinolone, với liều điều trị ở đây thường áp dụng là 5mg/ml. Ở những trường hợp rụng tóc nhiều, tiêm tại chỗ ít đem lại kết quả hoàn toàn.

Miễn dịch tại chỗ: một số chất được sử dụng cho rụng tóc thể mảng với diện tích lớn là DNCB (dinitrochlorobenzene), SADBE (squaric acid dibutyl ester), DPCP (diphenylcyclopropenone). Tuy vậy, các thuốc này đều là thuốc có nhiều tác dụng phụ như đỏ da, tróc vảy, thâm nhiễm.

Bôi corticoid tại chỗ: chỉ sử dụng corticoid dạng mạnh, nhưng kết quả thường đạt được ít như mong muốn.

PUVA: là phương pháp sử dụng psoralen dạng uống hoặc dạng bôi tại chỗ, phối hợp với chiếu ánh sáng tử ngoại bước sóng dài (UVA). Kết quả đạt được chỉ thấy sau khoảng 30 lần chiếu với liều UVA cao.

Bôi Minoxidil 2% – 5%: có thể sử dụng dưới dạng chỉ định hỗ trợ điều trị, kích thích quá trình mọc tóc.

Các thuốc khác như Cyclosporine, Tacrolimus… cũng có chỉ định trong điều trị rụng tóc thể mảng.

Rụng tóc do tác động lên các giai đoạn phát triển tóc

Rụng tóc ở giai đoạn ngừng phát triển: là sự rụng quá mức các nang tóc ở giai đoạn ngừng phát triển. Bình thường tỷ lệ tóc ở giai đoạn phát triển với giai đoạn ngưng phát triển là 10:1. Nhưng ở rụng tóc này, các sợi tóc ở giai đoạn ngưng phát triển nhanh chóng bị rụng đi nên tỷ lệ này giảm xuống.

Một số nguyên nhân thường gặp ở đây là: sau đẻ 3 – 5 tháng (giai đoạn này, hầu hết các tóc chuyển từ giai đoạn phát triển sang giai đoạn ngưng phát triển), phẫu thuật, suy dinh dưỡng, sốt kéo dài, stress tâm lý nặng…

Rụng tóc ở giai đoạn phát triển: do ức chế tóc ở giai đoạn phát triển. Rụng tóc có thể do các nguyên nhân như điều trị hóa chất, tia xạ, ngộ độc, suy dinh dưỡng…

Việc điều trị rụng tóc này chủ yếu dựa vào tìm nguyên nhân và loại trừ nguyên nhân gây nên rụng tóc.

Rụng tóc nội tiết

Rụng tóc nội tiết hay rụng tóc Androgenetic là loại rụng tóc hay gặp nhất ở cả hai giới và thường mang tính chất gia đình. Nguyên nhân của rụng tóc là tăng nhạy cảm quá mức của các receptor androgen (hormon sinh dục nam) và a-reductase ở vùng da đầu phía trước cao hơn so với ở vùng da đầu phía sau.

Ở nam, rụng tóc thể này được gọi là rụng tóc kiểu hói nam. Tóc thường rụng bắt đầu ở vùng trên của thái dương và rụng dần lên trên, tạo nên kiểu chân tóc hình “M” và có thể tiến triển thành hói toàn bộ vùng trán tới đỉnh.

Ở nữ, rụng tóc được gọi là theo kiểu hói nữ. Tóc trở nên thưa dần trên toàn bộ da đầu, nhưng chủ yếu vùng đỉnh. Vùng tóc ở phía trước thường ít rụng hơn, nên không thấy thay đổi đường chân tóc phía trán. Thường rụng tóc kiểu hói nữ không gây hói toàn bộ.

Các phương pháp và thuốc giúp điều trị rụng tóc nội tiết:

Minoxidil: dung dịch 2% thường chỉ định cho nữ và 5% chỉ định cho nam. Tốt nhất sử dụng dạng dung dịch bôi lên da đầu 2 lần/ngày.

Finasteride: Theo FDA của Mỹ thì Finasteride có chỉ định sử dụng trong điều trị rụng tóc nội tiết của cả nam và nữ. Nhưng trên thực thực hành, Finasteride chỉ sử dụng cho bệnh nhân nam. Hiệu quả điều trị của Finasteride được đánh giá tốt đặc biệt ở nhóm bệnh nhân ở độ tuổi 18 – 40. Liều sử dụng 1 mg/ngày và thời gian điều trị trong 6 tháng đến 1 năm.

Cấy chuyển tóc: phương pháp được sử dụng khá nhiều ở các nước phát triển. Cấy chuyển tóc có thể bằng phương pháp chuyển vạt da đầu, cấy chuyển dạng đảo, hoặc cấy chuyển từng sợi.

Các thuốc khác có thể sử dụng trong rụng tóc nội tiết là Dutasteride, Cyproterone acetate, Flutamide, Spironolactone,…

Tật nhổ tóc

Tật nhổ tóc là do thói quen người bệnh thường nhổ tóc, lông mày hoặc mí mắt. Tật nhổ tóc thường gặp ở trẻ gái dưới 10 tuổi, nhưng cũng có thể gặp ở trẻ trai và người lớn tuổi.

Biểu hiện là mảng tóc rụng, giới hạn của mảng này không rõ. Tóc rụng ở mảng không đều, với các sợi tóc có chiều dài khác nhau. Bề mặt mảng tóc rụng lởm chởm với các sợi tóc chưa nhổ được hết. Người bệnh thường than phiền cảm giác đau, khó chịu nang lông, hoặc vùng da đầu nên cần nhổ tóc để đỡ đau.

Việc điều trị tật nhổ tóc thường dựa vào các biện pháp tâm lý, điều chỉnh hành vi. Một số thuốc có thể áp dụng là Clomipramine, Fluvoxamine, Fluoxetine, Paroxetine…

Rụng tóc giang mai

Ở giang mai thời kỳ thứ hai, các tổn thương ngoài da là đào ban, sẩn cũng có thể xuất hiện ở vùng da đầu. Những tổn thương dẫn đến rụng tóc theo kiểu “rừng thưa”. Nhiều tác giả khuyên rằng: ở tất cả các thể rụng tóc lan tỏa đều cần phải làm xét nghiệm RPR để loại trừ nguyên nhân rụng tóc do bệnh giang mai gây nên.

Rụng tóc do nấm ở da đầu

Nấm da đầu thường biểu hiện là các mảng đỏ, nhiều vảy, tóc rụng theo kiểu đứt gãy thân tóc ngay trên chân tóc da đầu. Khi nhổ chân tóc còn lại, thấy có vảy bám xung quanh chân tóc.