 |
| Thầy Nguyễn Chí Hiếu. |
Tại hội thảo "Tái định nghĩa tài năng" do trường Phổ thông liên cấp Olympia, Hà Nội, tổ chức, thầy Nguyễn Chí Hiếu, từng lấy bằng tiến sĩ từ Đại học Stanford (Mỹ) và thủ khoa MBA Đại học Oxford (Anh) chia sẻ con số, theo khảo sát, 94% người Mỹ tin tưởng tuyệt đối rằng tấm bằng đại học là hướng đi tốt nhất dẫn tới thành công. Tuy nhiên, 90% lãnh đạo doanh nghiệp như Microsoft, Google nhận thấy sinh viên ra trường không đủ kỹ năng làm việc, kể cả người tốt nghiệp từ những trường thuộc top 20 như Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) hay Đại học Stanford.
Đại học Harvard đã thực hiện một nghiên cứu trong 20 năm, chỉ ra 6 kỹ năng thế giới việc làm đang và sẽ cần, nhưng lại là cái mà học sinh THPT và rất nhiều sinh viên đại học đang thiếu trầm trọng.
Kỹ năng đầu tiên đó là giao tiếp hiệu quả qua văn viết và văn nói. Theo ông Hiếu, khi được yêu cầu nói trong 15 phút về bất kỳ điều gì mà không cần chuẩn bị trước. Nếu trong 15 phút đó thuyết phục được mọi người thì tức là thành công. Còn nếu không sẽ là thất bại. Giống như trong cuộc phỏng vấn xin học bổng kéo dài 1 tiếng nhưng trong 15 phút đầu, bạn không nói nổi vài câu thì chắc chắn trượt ngay từ vòng đầu tiên.
Về văn viết cũng vậy. Nhìn vào bài viết, người ta có thể biết được tư duy và thói quen của người viết, biết bạn có dành thời gian tìm hiểu về thế giới không, có hay đọc sách không.
“Làm sao để khi người tuyển dụng nhìn thấy bài viết ấy lập tức muốn nhận bạn. Bởi vì bài viết có thể hiện tư duy của chính bạn, biết được thói quen của người viết, biết được rằng bạn đã dành bao nhiêu thời gian đọc và hiểu biết về thế giới này như thế nào”, ông Hiếu chia sẻ.
Kỹ năng thứ hai là làm việc nhóm, thương lượng, quản lý khách hàng đối tác. Thực tế cho thấy rất nhiều học sinh đoạt giải quốc tế, học trường chuyên hàng đầu nhưng kỹ năng làm việc nhóm quá kém. Lý do là chủ nghĩa cá nhân quá cao, cái tôi quá lớn. Trong khi đó, thực tế, không thể lúc nào cũng chọn được những người giống mình để làm việc. Các học sinh, sinh viên cần phải hạ cái tôi cá nhân xuống, phải biết nhún nhường.
Kỹ năng thứ ba là tư duy đa chiều, bao gồm sáng tạo, phản biện, tự học. Ở các bậc học dưới, không hiểu bài có thể đi học thêm. Thế nhưng, ở đại học không có khái niệm học thêm hay thuê gia sư. Khi đi làm cũng không có lớp học đi làm. Vì vậy, nếu không có năng lực tự học, tự nghiên cứu thì chỉ học tốt cấp ba ở Việt Nam. Cần phải rèn luyện cho mình kỹ năng này.
Kỹ năng thứ tư, rất quan trọng, theo ông Hiếu, đó là tác phong chuyên nghiệp, thể hiện qua trang phục, cách ứng xử… Và điều này hiện đang còn rất thiếu ở các sinh viên.
Ông Hiếu lấy ví dụ, giả sử ông là người đi tuyển dụng các em học sinh, chỉ nhìn quần áo đã có thể loại một số đối tượng. Rồi nói chuyện là có thể loại thêm một số đối tượng nữa.
Chẳng hạn, trong khi các nhà tuyển dụng mặc vest rất lịch sự, nhưng các bạn nữ lại mặc váy quá ngắn. Hoặc quần bò rách. Thậm chí là đồ thể thao.
“Nếu như các bạn không ý thức được rằng nơi nào nên mặc cái gì, nơi nào nên phải ứng xử ra sao thì các bạn đã tự làm mất đi cơ hội của mình”, ông Hiếu chia sẻ.
Bởi, theo ông Hiếu, đây không phải là sự đánh giá qua hình thức bề ngoài, mà thể hiện ý thức của các bạn đã không tôn trọng người đối diện, không coi trọng buổi phỏng vấn này.
Khi nhà tuyển dụng mặc đồ vest, tức là họ đang rất tôn trọng bạn khi sử dụng trang phục phù hợp cho một buổi phỏng vấn tuyển dụng. Nhưng nếu bạn lại ăn mặc như đến một buổi đi chơi, “chém gió” với bạn bè, thì rõ ràng bạn không tôn trọng người đối diện, không tôn trọng buổi phỏng vấn này. Và người ta sẽ dành cơ hội cho những người có ý thức hơn.
Hoặc về tác phong cũng vậy. Cho dù đêm hôm trước bạn có xem phim hay cày game không ngủ, thì bạn cũng không bao giờ được ngáp hay ngủ gục. Bởi vì người ta sẽ không dành thời gian để nghe bạn giải thích rằng tối hôm qua tôi đã mất ngủ như thế nào. Khi đi phỏng vấn, tức là mình đang xin người ta một cơ hội. Vậy thì mình phải xác định tâm thế như thế nào khi đi xin. Nếu như bạn không ý thức được điều đó thì tôi sẽ dành cơ hội cho một người khác
Bạn đừng cho rằng mình thông minh hay xuất sắc nên mình có lợi thế. Trong buổi phỏng vấn ngắn ngủi, nhà tuyển dụng sẽ không biết được bạn thông minh hay xuất sắc như thế nào. Mà chỉ nhìn qua cách bạn thể hiện. Và ngay cả khi biết bạn thông minh nhưng họ vẫn sẵn sàng trao cơ hội cho người kém thông minh, nhưng có ý thức hơn bạn. Bởi khi có ý thức, trân trọng cơ hội, khi vào làm việc, họ sẽ có nỗ lực, đầu tư cho cơ hội đó, và họ sẽ làm xuất sắc hơn.
“Có những bạn học sinh rất giỏi, xuất sắc, thậm chí là thủ khoa của các trường đại học danh tiếng nhưng mà lại trượt vì những lý do này”, ông Hiếu nói.
Ông Hiếu chia sẻ, ông tự nhận mình không thông minh bằng nhiều người nhưng vẫn nhận được học bổng vì đã thắng từ lúc ngồi chờ phỏng vấn. Bởi vì, trong lúc ngồi chờ đến lượt, những ứng viên khác ngồi ngả ngốn, ngủ gục hay ngáp ngắn ngáp dài thì người ngồi nghiêm chỉnh, phong thái tự tin chắc chắn được đánh giá cao hơn.
Kỹ năng cần thiết tiếp theo là tính cách (đạo đức, sự độc lập, độ tin cậy). Ví dụ, chi phí học tập một năm ở nước ngoài là 80.000USD. Các trường chỉ có một tiếng để xem xét bạn có xứng đáng được tặng số tiền đó không. Họ phải cân nhắc lựa chọn người đáng tin cậy, độc lập, có đạo đức, chắc chắn không đùng đùng đòi nghỉ giữa chừng. Vì vậy, nếu không thể hiện được bạn có những điều trên, nhà tuyển sinh hay nhà tuyển dụng không có lý do gì để nhận và hỗ trợ bạn,
Ngoài các kỹ năng kể trên, học sinh, sinh viên cũng cần có năng lực lãnh đạo (cố vấn, giám sát, quản lý dự án) để thành công trong tương lai. Điều này cần được tôi luyện nhiều trong thời gian học đại học.
Ông Hiếu cho biết, theo số liệu khảo sát cho thấy 80% hiệu trưởng trường đại học ở Mỹ cho rằng đại học đang thất bại trong việc đào tạo sinh viên những kỹ năng trên. Đại học không có những lớp học về tính cách hay tác phong chuyên nghiệp. Vì vậy, cùng 1.000 sinh viên vào Đại học Harvard nhưng khi bước ra chỉ 100 sinh viên làm việc xuất sắc vì cách dùng thời gian của họ khác với 900 bạn còn lại. Họ không vùi đầu vào học những bài trên lớp mà dành thời gian để xây dựng những kỹ năng cần thiết.
Nhiều sinh viên học một đại học tốt, ra trường không có cơ hội việc làm không phải vì không thông minh, tài năng mà vì bỏ qua những kỹ năng cần thiết. Thực tế, có trường hợp một cựu học sinh giành huy chương Olympic Toán quốc tế, qua Pháp học đại học rồi qua Mỹ làm tiến sĩ. Ra trường, anh nộp đơn xin làm giáo sư ở những đại học hàng đầu. Công trình nghiên cứu của anh là tốt nhất trong dàn tiến sĩ năm đó. Tuy nhiên, anh bị trượt tổng cộng 30 trường tốt nhất vì không thể thuyết trình được.
Qua trường hợp thực tế này, ông Hiếu hy vọng học sinh, sinh viên biết mình cần phát triển những kỹ năng gì bên cạnh việc cố gắng đỗ trường tốt và học thật giỏi.
