Dây ba mươi có vị ngọt, đắng, tính ấm vào phế, có tác dụng ôn phế, sát trùng, bổ phổi, chữa ho. Dùng chữa giun kim, giun đũa, dùng chín trị ho hàn, ho lao. Cây chủ yếu có chứa hoạt chất ancaloit stemonin stemonidin, còn có chất đường 2,3%, chất béo 0,8%, chất đạm 9% và các axit hữu cơ.
- Chữa trẻ nhỏ ho sốt: Dây ba mươi, bối mẫu, cát căn, thạch cao, mỗi vị đều 30g tán bột, mỗi lần dùng 12g.
- Chữa đau bụng do các loại trùng sán: Dây ba mươi tùy liều, nhiều ít nấu thành cao, uống thường xuyên phòng trị các loại trùng.
- Chữa ho dữ dội: Dây ba mươi, gừng sống giã lấy nước, 2 vị bằng nhau. Sắc uống 2 chén hoặc dùng rễ bách bộ ngâm rượu, ngày uống 1 chén chia 3 lần.
- Ho lâu ngày: Dây ba mươi (rễ) 80g giã vắt nước, sắc lại cho dẻo quánh, mỗi lần uống 1 muỗng canh, ngày 3 lần.
- Ho nhiều: Dây ba mươi (cả dây lẫn rễ), giã vắt lấy nước cốt, trộn với mật ong, 2 thứ bằng nhau, nấu thành cao, ngậm nước nuốt từ từ.
- Ho không dứt: Dây ba mươi (củ rễ) hơ trên lửa nướng cho khô, mỗi lần lấy nước một ít, ngậm nuốt nước.
- Trị các loại côn trùng đốt vào lỗ tai: Dây ba mươi (sao) nghiền nát, trộn với dầu mè bôi trong lỗ tai.
Dây ba mươi tuy hơi ôn, nhưng nhuận mà không táo, còn có thể khai tiết, giáng khí, trị ho thì không thuốc nào bằng, nhất là ho lâu ngày, những người tỳ vị hư nhược không nên dùng.
Lương y Nguyễn Văn Sáu (Trung tâm Y tế Bà Rịa)
