Đau lưng do bệnh mạch máu
Người bệnh Hà Thị X. (59 tuổi, Phú Thọ) được đưa vào Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ trong tình trạng tức ngực, khó thở nhẹ, đau nhiều vùng thắt lưng bên phải, kích thích, vã mồ hôi, tim loạn nhịp hoàn toàn (tần số 100 lần/phút).
Kết quả chụp MSCT ổ bụng có thuốc cho thấy, người bệnh bị tắc động mạch thận phải. Người bệnh được các bác sĩ cho dùng thuốc chống đông Heparin truyền tĩnh mạch qua bơm tiêm điện theo phác đồ phối hợp với thuốc chống đông đường uống Sintrom, kết hợp điều trị tình trạng rung nhĩ - suy tim.
Sau một tuần điều trị tích cực, người bệnh đã tỉnh và hết đau hoàn toàn, kết quả siêu âm doppler mạch thận cho thấy tưới máu hai thận bình thường, không có tình trạng suy thận. Người bệnh sẽ được ra viện trong một vài ngày tới và được hướng dẫn điều trị thuốc chống đông sintrom suốt đời.
ThS.BS Hà Thị Bích Vân, Trưởng Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ cho biết, bệnh nhân X. có tiền sử rung nhĩ suy tim, phát hiện cách đây 7 năm nhưng không điều trị nên dẫn đến tình trạng tắc mạch thận. Tắc động mạch thận là sự tắc nghẽn hoàn toàn dòng máu qua một hoặc cả hai động mạch thận chính hoặc các nhánh của nó. Đây là một trong những bệnh lý ít gặp song lại gây hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị sớm. Bởi tắc mạch giảm tưới máu đến thận dẫn đến tăng huyết áp do bệnh mạch thận, tổn thương thận suy thận và nhồi máu thận, hoại tử nếu có tắc nghẽn hoàn toàn mạch thận.
 |
| Tắc mạch thận. |
Xơ vữa tắc mạch thận xuất hiện trong những trường hợp hiếm hoi cùng tăng huyết áp ác tính, với hội chứng thận hư, hoặc với viêm cầu thận tiến triển nhanh... Suy thận có thể tiến triển đột ngột, một vài ngày hoặc vài tuần sau một can thiệp, hoặc từ từ; tốc độ có thể liên tục hoặc ngắt quãng, với giảm đứt quảng mức lọc cầu thận.
Những phát hiện liên quan có thể gồm thiếu máu cục bộ võng mạc với thuyên tắc cholesterol thấy được khi soi đáy mắt, viêm tụy, triệu chứng thần kinh (đặc biệt là lú lẫn), viêm mạch mạng xanh tím, hiện tượng tắc mạch ngoại vi (ngón chân hoại tử với mạch đập mạnh có thể sờ thấy được), đau bụng do thuyên tắc mạch mạc treo, và tăng huyết áp (đôi khi ác tính). Triệu chứng toàn thân có thể cũng xuất hiện, gồm sốt, đau cơ, đau đầu và sụt cân. Bạch cầu máu ngoại vi, bạch cầu niệu và giảm bổ thể máu có thể thấy được, giống với các hình thức khác của tổn thương thận bán cấp.
Người bị tim mạch, ung thư cần chú ý
Theo ThS.BS Hà Thị Bích Vân, nguyên nhân gây tắc mạch thận có thể do huyết khối hoặc thuyên tắc (từ bệnh van tim, viêm nội tâm mạc, huyết khối thành tim, loạn nhịp tim), xơ vữa mạch, bệnh lý ung thư, bệnh hệ thống hay tắc mạch trong khi phẫu thuật sửa chữa nội mạch của phình động mạch chủ bụng. Huyết khối có thể xuất hiện tự phát tại động mạch thận hoặc sau chấn thương, phẫu thuật, chụp mạch hoặc tạo hình mạch. Các nguyên nhân gây tắc mạch cấp tính khác bao gồm: Phình tách động mạch chủ và vỡ phình động mạch thận...
Tắc mạch thận có thể gây ra các triệu chứng như đau, nôn, sốt, tăng huyết áp, protein niệu, đi tiểu ra máu, suy thận, sốc… Tắc toàn bộ các động mạch thận lớn trong 30 - 60 phút dẫn đến nhồi máu thận nhanh chóng. Nhồi máu thận thường có hình nêm, lan tỏa ra ngoài từ các mạch bị tổn thương.
Huyết khối động mạch thận có thể được điều trị bằng sự kết hợp thuốc chống đông, thuốc tiêu sợi huyết, phẫu thuật lấy huyết khối hoặc lấy huyết khối qua catheter. Điều trị trong vòng 3 giờ khi khởi phát triệu chứng có thể cải thiện chức năng thận. Tuy nhiên, thường ít khi phục hồi được hoàn toàn chức năng thận và tỷ lệ tử vong giai đoạn sớm và giai đoạn muộn cao do các huyết khối ngoài thận hoặc có bệnh tim do xơ vữa động mạch.
Bệnh nhân biểu hiện triệu chứng trong vòng 3 giờ có thể được điều trị hiệu quả bằng liệu pháp thuốc tiêu sợi huyết tiêm tĩnh mạch hoặc truyền động mạch tại chỗ. Tuy nhiên, hiếm khi bệnh được chẩn đoán và điều trị nhanh như vậy. Phẫu thuật để tái lập tuần hoàn mạch máu có tỷ lệ tử vong cao hơn liệu pháp tiêu sợi huyết và không có lợi trong việc hồi phục chức năng thận. Tuy nhiên, phẫu thuật, đặc biệt nếu được thực hiện trong vài giờ đầu tiên, được ưu tiên cho những bệnh nhân có huyết khối động mạch thận do chấn thương. Nếu bệnh nhân có suy thận nặng không do chấn thương không thể hồi phục chức năng thận sau 4 - 6 tuần điều trị bằng thuốc, có thể xem xét việc phẫu thuật lấy huyết khối nhưng hiệu quả chỉ ở một số ít trường hợp.
Vì vậy, ThS.BS Hà Thị Bích Vân khuyên, người bệnh có các bệnh lý tăng đông như ung thư, bệnh hệ thống hoặc các bệnh lý về van tim, rối loạn nhịp... khi có các triệu chứng bất thường như trên cần đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.
