Ung thư tế bào hắc tố là loại bệnh lý ác tính phát triển từ các tế bào hắc tố, là tế bào chịu trách nhiệm sản xuất melanin, sắc tố tạo màu da. Hiện nay, tỷ lệ mắc bệnh này có xu hướng gia tăng.
Vào năm 2023, ước tính có khoảng 97.610 trường hợp u ác tính mới xảy ra ở Hoa Kỳ, gây ra khoảng 7.990 trường hợp tử vong.
Thống kê một số nước cho thấy tỉ lệ mắc bệnh tăng gấp đôi sau 10-15 năm và tăng dần theo tuổi. Tỷ lệ mắc cao nhất được ghi nhận tại Australia 40/100.000 dân; tại Mỹ 12/100.000 dân và ở Việt Nam 0,4/100.000 dân.
 |
Hiện nay, tỷ lệ mắc bệnh ung thư tế bào hắc tố có xu hướng gia tăng. Ảnh minh họa |
Ung thư tế bào hắc tố ít gặp hơn các loại ung thư da khác. Mặc dù chỉ chiếm khoảng 1%, nhưng ung thư tế bào hắc tố lại là nguyên nhân gây ra hầu hết các trường hợp tử vong liên quan đến ung thư da do tính chất xâm lấn và khả năng di căn nhanh của nó.
Các tế bào ung thư hắc tố xâm lấn và di căn tới các cơ quan khác bằng cách di chuyển qua các mô, máu và hệ bạch huyết. Tế bào ung thư có thể di căn đến mọi vị trí trên cơ thể, hay gặp nhất là ở não, phổi, gan… Tuy bệnh có tỷ lệ di căn cao, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị theo đúng phác đồ thì cho kết quả tốt, tỷ lệ sống 5 năm rất cao.
Dấu hiệu ung thư tế bào hắc tố
Đa phần bệnh xuất hiện trên các tổn thương tăng sắc tố ở các vùng da bị tỳ đè, cọ xát. Các khối u ác tính ở giai đoạn khu trú thường không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe bệnh nhân nên thường bị bỏ qua không được để ý tới.
 |
Ung thư tế bào hắc tố là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu liên quan đến ung thư da. Ảnh minh họa |
Các dấu hiệu ban đầu của ung thư tế bào hắc tố có thể khá đa dạng. Trong thực tế, bệnh nhân có thể áp dụng quy tắc ABCDE, là những dấu hiệu sớm của ung thư tế bào hắc tố, để kiểm tra các tổn thương bất thường trên cơ thể.
A (Asymmetry – Bất đối xứng): Nốt ruồi hoặc vết tăng sắc tố không có hình dạng đối xứng.
B (Border – Bờ tổn thương): Bờ tổn thương không đều, lởm chởm hoặc mờ.
C (Color – Màu sắc): Màu sắc không đều, có thể bao gồm nhiều màu sắc khác nhau như đen, nâu và thậm chí đỏ hoặc xanh.
D (Diameter – Đường kính): Đường kính lớn hơn 6 mm.
E (Evolving – Tiến triển): Tổn thương thay đổi về kích thước, hình dạng hoặc màu sắc theo thời gian. Nếu tổn thương có một trong các đặc điểm dưới đây cần đến khám ngay tại bệnh viện chuyên khoa.
Vị trí hay gặp ung thư tế bào hắc tố
Ung thư tế bào hắc tố có thể biểu hiện ở mọi vị trí trên cơ thể. Tuy nhiên, ở người châu Á hay gặp ở lòng bàn tay-bàn chân, chiếm khoảng 50% các trường hợp. Đa phần các bệnh nhân chúng tôi điều trị cũng đều là trường hợp tương tự. Khởi đầu là một vùng da tăng sắc tố màu sắc không đồng nhất, màu nâu xen kẽ màu đen xám, giới hạn không rõ ràng, không đau, không ngứa. Thương tổn lan rộng ra xung quanh, có thể loét hay xuất hiện các khối u nổi cao.
Một số tác giả cho rằng nốt ruồi ở một số vị trí dễ sang chấn như bàn tay, bàn chân, hay vùng cạo râu có nguy cơ cao tiến triển thành ung thư tế bào hắc tố và lời khuyên là nên cắt bỏ sớm nốt ruồi ở những vị trí này.
Bên cạnh đó, các bác sĩ còn hay gặp ung thư tế bào hắc tố ở dưới móng, biểu hiện bằng các thương tổn tăng sắc tố không đều, chiếm một phần hay toàn bộ nền của móng. Ung thư tế bào hắc tố dưới móng thường chẩn đoán muộn vì dễ nhầm với các bệnh khác như nốt ruồi dưới móng, xuất huyết do sang chấn, viêm quanh móng, nhiễm nấm, hạt cơm dưới móng. Do vậy, với bất kỳ một thương tổn tăng sắc tố dưới móng, phải được khám kỹ, nhất là với những thương tổn lan hết chiều dài của móng.
Ngăn ngừa ung thư hắc tố da bằng cách nào?
Một số phương pháp có thể được áp dụng để phòng ngừa ung thư hắc tố da nên được áp dụng là:
Tránh ánh nắng mặt trời vào giữa ngày: Từ sau 10 giờ sáng đến 15 giờ chiều là thời điểm tia cực tím mạnh nhất. Do đó, cần tránh hoạt động dưới trời nắng trong thời gian này ngay cả khi trời nhiều mây.
Sử dụng kem chống nắng: Chọn kem chống nắng phổ rộng có SPF ít nhất là 30, dùng ngay cả trong những ngày nhiều mây. Nên bôi lại sau mỗi 2 giờ hoạt động ngoài trời hoặc khi đi bơi hay đổ mồ hôi nhiều.
 |
Ảnh minh họa |
Mặc quần áo bảo hộ: Che kín cánh tay và chân, đội mũ rộng vành và đeo kính râm khi đi dưới trời nắng để hạn chế tiếp xúc trực tiếp với tia cực tím.
Hạn chế làm nâu da: Để sở hữu làn da rám nắng tự nhiên, nhiều người chọn phương pháp làm nâu da bằng ánh sáng nhân tạo. Tuy nhiên, loại thiết bị này cũng phát ra tia UV, có thể làm tăng nguy cơ ung thư da hắc tố.
Thường xuyên kiểm tra cơ thể để phát hiện những thay đổi bất thường như các nốt ruồi, tàn nhang, vết sưng và vết bớt. Cần lưu ý kiểm tra ở cả mặt, cổ, tai và da đầu, kẽ tay, kẽ chân, lòng bàn chân, bộ phận sinh dục và mông.
