Gan có sức làm việc bền bỉ, mỗi 2 phút toàn bộ máu trong cơ thể lại di chuyển qua gan một lần, từ 2 nguồn chính là động mạch gan lấy máu từ tim và tĩnh mạch gan lấy máu từ hệ thống mạch máu ruột. Chính lượng lớn máu này từng phút từng giây mang các chất dinh dưỡng cũng như các chất độc hại trực tiếp đến gan để gan phân loại, xử lý. Gan làm việc thường xuyên nên có khi yếu mệt. Khi gan yếu, người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, rối loạn tiêu hóa, đau tức hạ sườn, da khô sẩn ngứa, xuất huyết dưới da, sợ chất béo, da và nước tiểu vàng. Để nâng cao chức năng gan, có thể bổ sung vào dinh dưỡng hàng ngày một số rau củ quả giúp gan khỏe lại. Actiso là loại rau tốt cho gan. Actiso có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, công năng mát gan, lợi mật, lọc máu, lợi tiểu. Dùng bông tươi phối hợp thịt vịt hoặc thịt ngan trắng, gan heo hầm ăn hoặc sắc nước uống. Những người bị viêm gan, men gan tăng, chức gan yếu nên dùng.
Rau má vị đắng, tính hàn, không độc, công năng thanh nhiệt dưỡng âm, mát gan, giải độc, lợi tiểu... Dùng phối hợp gan heo, huyết heo hoặc thịt cá lóc, cá rô, gia vị vừa đủ nấu canh ăn. Củ cải vị ngọt, tính bình, không độc… công năng mát phế, kiện tỳ hóa đàm tiêu thực giải độc. Dùng phối hợp cà rốt, nấm hương, ngưu bàng mỗi vị 50g hầm canh ăn hoặc phối hợp thịt vịt, dạ dày heo, gia vị vừa đủ hầm ăn. Thích hợp người bụng đầy, chậm tiêu, ho đàm, gan tỳ yếu. Bí đao vị ngọt, tính mát, không độc, thanh nhiệt trừ phiền nhiệt, tiêu phù, thông tiểu tiện… Dùng phối hợp thịt vịt hoặc gan heo, gan động vật nấu canh ăn. Mướp đắng cũng là thực phẩm rất tốt cho gan. Ngoài ra, những người gan yếu nên ăn gạo lứt, ngô, khoai tươi, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, mè, dầu ô liu, thịt cá, rau củ quả có màu xanh đậm, vàng đậm, đỏ đậm. Tuyệt đối nên kiêng thức ăn nướng, chiên, xào nhiều dầu mỡ, thịt cá, phơi khô, muối mặn để lâu. Gan khỏe thì cơ thể khỏe, học tập và làm việc sẽ nâng cao.
BS Nguyễn Phan Trúc Nguyên (Vũng Tàu)
