Chế độ ăn ngày Tết sinh các bệnh mạn tính không lây

Với những bệnh nhân đái tháo đường

Trong những ngày Tết, đường máu có thể kiểm soát kém hơn do ăn không đúng giờ và không ổn định, không phù hợp với liều thuốc thường ngày. Do vậy, người mắc đái tháo đường cần duy trì một chế độ ăn điều độ, đúng giờ, bữa ăn không nên chênh lệch nhiều với lượng thức ăn hàng ngày, tránh ăn quá nhiều hoặc quá ít.

Những món ăn ngày Tết như bánh chưng, xôi là những món ăn chứa nhiều chất bột đường, vẫn có thể được phép ăn nhưng khi ăn một miếng bánh chưng, chúng ta sẽ không ăn lưng bát con cơm tẻ như mọi khi nữa, hoặc nếu muốn ăn chút xôi thì không ăn thêm bánh chưng hay cơm để duy trì được một chế độ ăn ổn định lượng bột đường.

Lưu ý, ở một số địa phương, có thể ăn bánh chưng cùng chè kho, cần lưu ý chỉ nên ăn rất ít chè kho vì chè kho nấu từ đường mật, đường máu sẽ tăng nhanh. Trong các bữa ăn nhớ nên ăn rau xanh, bữa ăn vừa cân đối dinh dưỡng, lại giúp hạn chế đường máu tăng nhanh sau bữa ăn. Quả chín nên ăn điều độ với số lượng vừa phải, 2 lần mỗi ngày, mỗi lần 1 quả cam, hoặc vài ba múi bưởi.

Đi chúc Tết, thường sẽ được mời chén trà, mứt, bánh, kẹo, socola, quả khô (nho, hồng  khô), cần hạn chế những loại thực phẩm này, vì chứa nhiều chất đường hấp thu nhanh. Nên hạn chế rượu vì rượu có thể gây hạ đường huyết trên bệnh nhân đang điều trịvới thuốc hạ đường huyết.

Với người mắc tăng huyết áp

Điều đáng chú ý nhất trong chế độ ăn của người bệnh nhân tăng huyết áp là chế độ ăn giảm muối. Có nhiều loại gia vị chứa muối như muối ăn, nước mắm, bột gia vị, hạt nêm, vì vậy nên giảm độ mặn khi nấu thức ăn, tránh sử dụng nhiều loại gia vị chứa muối, khi chấm món ăn cũng nên chấm nhẹ tay tránh cho món ăn trở nên quá mặn.

Dưa muối, hành muối là món ăn truyền thống, làm giảm độ ngán khi ăn nhiều món ăn giàu chất đạm, chất béo, tuy nhiên ở người tăng huyết áp nên hạn chế những món ăn này. Những món ăn chế biến sẵn như giò, chả, thịt hun khói, xúc xích cũng đều chứa sẵn muối, do vậy hạn chế chấm nước mắm khi ăn… Nên tăng cường rau và quả chín trong mỗi bữa ăn.

Rượu, bia cũng là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến tim mạch và huyết áp. Do vậy, để đảm bảo sức khỏe, người bệnh tăng huyết áp cũng nên hạn chế những đồ uống có cồn.

Với những người rối loạn mỡ máu

Mâm cơm ngày tết mọi người thường chuẩn bị nhiều món ăn, cầu kì hơn những ngày bình thường, các món xào, chiên, rán, nướng khi dùng nhiều dầu mỡ thường rất hấp dẫn. Chính vì ngon miệng, mọi người thường ăn khá nhiều, trong khi ăn nhiều lượng chất béo, và dầu mỡ khi chiên rán ở nhiệt độ cao, sử dụng nhiều lần làm thay đổi chất lượng do bị biến đổi cấu trúc và không có lợi cho sức khỏe. Một số món xào sử dụng tim, gan, cật làm lượng Cholesterol máu tăng cao.

Ngoài ra có rất nhiều món ăn nhiều mỡ động vật như canh măng nấu chân giò, thịt đông, giò thủ (giò xào)... Người rối loạn mỡ máu nên chú ý đến không ăn nhiều thực phẩm nhiều béo và không ăn quá no, tránh thừa năng lượng. Khuyến khích ăn các món rau, món nộm, hoặc các loại rau làm salat trộn. Bát canh bóng nấu thêm nhiều loại rau như su hào, cà rốt, súp lơ làm chân tẩy, nấu nước dùng ít béo, thêm chút tôm, giò nạc, cũng là món ăn tốt cho sức khỏe. Ngày Tết, món cá cũng mang lại lợi ích cho người bị tăng mỡ máu.

Với những người bệnh gút

Sau một bữa tiệc rượu, bia và nhiều loại thịt các loại, các loại nước xương hầm có thể làm khởi phát một đợt cấp, khiến các khớp gối của người bệnh gút mạn đau, sưng tấy, dẫn đến đi lại khó khăn trong những ngày Tết. Để phòng ngừa đợt cấp tiến triển này, người bệnh gút nên hạn chế dùng nhiều bia, rượu, ăn một lượng vừa phải chất đạm có nguồn gốc động vật, thủy hải sản.

Đặc biệt các loại nước dùng chế biến từ xương, thịt hầm, chỉ nên ăn vừa phải vì nhân purin trong thực phẩm sẽ hòa tan vào nước, làm tăng lượng purin trong chế độ ăn. Khi bị gút, nên ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin C như các loại cam, quít, bưởi, và các quả chín khác, nhớ uống nhiều nước.

Và cuối cùng, dù bạn đang mắc bệnh mạn tính nào thì cũng nên duy trì vận động, tối thiểu 30 phút mỗi ngày, các bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe hoặc theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Ts. Nghiêm Nguyệt Thu – Viện Dinh dưỡng QG