Những ai từng xem bộ phim truyền hình "Thần Điêu Đại Hiệp" chắc hẳn còn nhớ loài hoa kịch độc được gọi là "Hoa Tình" trong phim, với hình ảnh "cành lá đầy gai nhỏ, cánh hoa lại vô cùng rực rỡ, giống hoa sen nhưng lại thơm hơn, giống hoa trà nhưng lại thêm phần rạng rỡ". Thực chất, đó chính là hoa mạn đà la.
Mạn đà la (Datura stramonium), thuộc họ Cà, là loài cây thân thảo hoặc dạng cây bụi nhỏ. Tên gọi mạn đà la bắt nguồn từ tiếng Phạn Mandala, nghĩa là "vòng tròn", tượng trưng cho vòng tròn thiêng liêng, trung tâm. Ở châu Âu thời trung cổ, mạn đà la được gọi là "chiếc kèn của thiên thần tội lỗi", đủ để thấy độc tính của nó nguy hiểm đến mức nào, như một lời gọi ngọt ngào của thế giới bên kia.
 |
Mạn đà la (Datura stramonium) |
Tại Trung Quốc, người ta cho rằng một trong những nguyên liệu chính của thuốc mê thời xưa là mạn đà la. Thậm chí, trong "Ma phí tán" (thuốc gây mê) mà thần y Hoa Đà sử dụng trong phẫu thuật thời cổ đại cũng có mạn đà la. Trong Phật giáo, hoa mạn đà la là một trong bốn loài hoa may mắn (mạn đà la, sen, ngọc lan, ưu đàm).
Bên cạnh mạn đà la thân thảo còn có một loại mạn đà la thân gỗ (Brugmansia arborea), thuộc họ Cà, chi mạn đà la gỗ, là cây bụi thường xanh hoặc cây nhỏ. Nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Mỹ. Lá mạn đà la thân gỗ rất lớn, hình mác, hình chữ nhật hoặc hình trứng, hai mặt có lông tơ mềm.
 |
Mạn đà la thân gỗ (Brugmansia arborea) |
Hoa mọc đơn lẻ, đài hoa hình ống, phình ra ở giữa, gân lá màu xanh lục, hình phễu dài, phần dưới ống hẹp và dần mở rộng thành hình loa kèn ở phía trên. Những bông hoa khổng lồ rũ xuống, nhìn từ xa trông như những chiếc đèn lồng treo, vô cùng ấn tượng. Hoa có màu trắng, cam hoặc hồng nhạt. Quả là loại quả nang mọng nước.
Giống như mạn đà la thông thường, mạn đà la thân gỗ là loài thực vật vừa đẹp vừa nguy hiểm. Thoạt nhìn, khó có thể nhận ra độc tính của nó, nhưng toàn bộ cây đều có độc, đặc biệt là quả, hạt và hoa chứa hàm lượng cao các ancaloit thuộc nhóm tropan – atropin, scopolamine và hyoscyamine. Những ancaloit này ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Nếu ăn phải, nhẹ thì chóng mặt, ảo giác, lú lẫn, co giật, nặng có thể bị sốc và tử vong. Khi mạn đà la thân gỗ chuẩn bị nở hoa, nụ hoa rất giống quả mướp, tuyệt đối không được hái ăn.
