Những bộ phận của quýt có dược tính giống nhau, đều là đắng cay ôn, có tác dụng lý khí, táo thấp, rất thích hợp với bệnh tỳ và phế. Chúng có tác dụng rất tốt đối với những người biếng ăn, buồn nôn, nhiều đờm, bợn lưỡi nhầy... Trong các bài thuốc Đông y, vỏ quýt là một trong những vị thuốc thường dùng nhất.
Trong nhiều sách thuốc có những bài thuốc sử dụng vỏ quýt, như “có thể tán có thể tả, có thể ôn có thể bổ, hóa đờm lý khí, lý trung điều tỳ”. Hay cho rằng “cùng là thuốc bổ thì bổ, cùng là thuốc tả thì tả, cùng là thuốc thăng thì thăng, cùng là thuốc giáng thì giáng”. Sách Đông y cũng cho biết, vỏ quýt có tác dụng “phá chứng ung thư”. Trong những nghiên cứu trên động vật gần đây đã có phát hiện mới, trần bì có tác dụng chống lại những tác nhân gây bệnh ung thư.
Vỏ quýt pha trà: Vỏ quýt tươi, rửa sạch, phơi khô đem cất giữ dùng để pha trà uống có tác dụng tiêu đờm, khai vị. Có công dụng rất tốt đối với các phản ứng sau khi điều trị bằng hóa liệu như bợn lưỡi nhầy, buồn nôn...
Mứt quýt: Vỏ quýt rửa sạch, phơi khô cho vào lọ, cho đường và mật ong vào ướp, dùng làm món ăn hỗ trợ trị liệu.
Thịt bò hầm trần bì: Trần bí thái miếng, cho vào chảo dầu phi cùng với hành, gừng đập nhỏ cho thơm. Thịt bò thái miếng, cho vào chảo dầu xào đến khi tái, cho rượu vàng, đường, xì dầu, nước... vào om cho đến khi thịt bò chín, rồi cho trần bì đã phi vào, nấu đến khi thấy nước sệt lại là được. Cũng có thể chế biến món thịt lợn kho trần bì theo cách trên.
Canh vỏ quýt: Trong canh vỏ quýt có 2 vị thuốc, vỏ quýt và gừng tươi, có tác dụng làm thực liệu phẩm rất tốt. Vỏ quýt tươi rửa sạch, không cần bỏ đi lớp xơ bên trong, thái thành miếng nhỏ, gừng tươi 2 lát, cho vào ly đổ nước sôi vào, uống như trà giúp khai vị, tiêu đờm trị nôn.
Cũng có thể rửa sạch vỏ quýt tươi, rồi ướp với muối một lúc, sau đó lấy để pha trà, uống nước hơi có vị mặn. Gừng tươi cũng có thể ướp với muối một lúc rồi thái thành 2 lát cho vào pha trà uống. Có thể cho thêm vài quả trám vào pha uống cũng được.
Lưu ý: Nếu không có vỏ quýt có thể dùng vỏ bưởi hoặc vỏ bòng cũng được. Vỏ bưởi cũng rất thơm, vỏ bòng khá dầy có thể cắt bỏ lớp vỏ trắng dày bên trong, giữ lại lớp ngoài cùng, thái thành miếng nhỏ pha uống.
Lương y Vũ Quốc Trung (Hội Đông y Việt Nam)
