Hải Thượng Lãn Ông ghi, nóng nhiều, ngọt đắng, ích tâm tỳ bổ hư, lao lạnh, trừ kinh giản, phong, đầu choáng, lưng đau, dương nuy.
Theo tài liệu cổ, thịt dê có vị ngọt, tính rất nóng, không độc, vào 3 kinh tỳ, vị và can, có tác dụng trợ dương, ích khí, chống hàn, bổ huyết, lợi sữa. Thịt dê xưa nay vẫn là thức ăn ngon.
Về làm thuốc, thịt dê chữa hư lao, gầy yếu, mệt mỏi, người cao tuổi thiếu máu, đau lưng, mỏi gối, phụ nữ sau khi đẻ suy nhược cơ thể, kém ăn, thiếu sữa..
Sữa dê: Thường được dùng chữa hư lao, gầy yếu tiêu khát, phản vị, nôn ọe, lở miệng. Là thuốc bổ dưỡng, dễ tiêu hóa, chống dị ứng, rất tốt cho trẻ nhỏ, người ốm và người cao tuổi. Sữa dê làm phục hồi và tăng cường sức khỏe rẩt nhanh. Sữa dê được dùng để nhỏ vào tai khi bị sâu bọ hoặc con vắt chui vào ( Nam dược thần hiệu).
Mật dê: Dùng trị phong nhiệt, đau mắt đỏ, lao phổi, thổ huyết, họng sưng đỏ. Để trị viêm họng, dùng nước mật dê tươi (100g) trộn với mật ong (200g) chưng cách thủy khoảng 10-15 phút. Người lớn uống 2 thìa canh vào buổi sáng và buổi chiều, trẻ em tùy tuổi dùng ít hơn.
Xương dê:Trị hư lao, gầy yếu, lưng gối yếu mỏi, bạch trọc đau lưng, đau bụng, bệnh lâm, lỵ lâu ngày, tả kéo dài. Dùng trong: đốt tồn tính làm hoàn tán
Tiết dê: Dùng để trị thổ huyết, sản hậu huyết vựng (đẻ xong mất máu nhiều bị choáng).
Tinh hoàn dê: Chữa thận yếu hoạt tinh. Ngày dùng 20– 30g với rượu. Tiên mao, bạch tật lê, ngâm rượu uống chữa liệt dương, lưng gối đau mỏi.
Dạ dày dê: Chữa hư lao, gầy yếu, tiêu hóa kém, tiêu khát, ra mồ hôi trộm, đi đái nhiều. Dạ dày dê nấu với gừng tươi, ăn chữa suy nhược
Tim dê: Có tác dụng giải uất bổ tim, dùng trị cách khí, sợ hãi, chống đầy tức. Một quả tim dê thái nhỏ, hầm nhừ với 10-15 quả táo tàu khô, ăn làm một lần, chữa huyết hư, tim đập mạnh, hồi hộp lo âu.
BS. Nguyễn Phan Trúc Nguyên (Vũng Tàu)
